Robeco NV bevindt zich in select gezelschap, want er zijn wereldwijd slechts 19 nog actieve beleggingsfondsen in de database van Morningstar die kunnen bogen op een langer track record dan 80 jaar. We laten ons licht schijnen over deze dinosauriërs uit fondsenland en bespreken de geschiedenis van Hollandsch oudste fonds. Naast een terugblik geven we ook ons waardeoordeel over het huidige Robeco NV. Is het fonds een gouwe ouwe of eerder vergane glorie?
Dat Robeco NV de respectabele leeftijd van 80 jaar heeft bereikt is bewonderenswaardig gezien de dynamische marktomstandigheden die zich sinds zijn oprichting in 1929 hebben gemanifesteerd. Denk aan de diepe crisis in jaren dertig en de Tweede Wereldoorlog. Onderstaande tabel biedt een overzicht van alle nog actieve beleggingsfondsen in de Morningstar-database die voor de Tweede Wereldoorlog zijn opgericht (erop klikken voor vergroting):
Van de beleggingsfondsen in deze lijst worden er 15 gevolgd door de analisten van Morningstar en het gros heeft een positieve Morningstar Analyst Rating (Gold, Silver, Bronze). Dat impliceert, dat de analisten verwachten dat deze fondsen over een volledige marktcyclus beter presteren dan hun gemiddelde categoriegenoten en/of de benchmark. Veel van de bovenstaande namen zullen Nederlandse beleggers waarschijnlijk als onbekend voorkomen. Niet vreemd, want het merendeel van de fondsen is Amerikaans en niet in Nederland verkrijgbaar. Twee namen zijn in ons land echter alom bekend: Robeco NV en BNP Paribas OBAM.
Ontstaansgeschiedenis
De oprichting van de Robeco Groep en het fonds Robeco NV is terug te voeren tot de Club Rotterdam. Deze zakenclub was het initiatief van de Rotterdamse reder J. van Hoey Smith en had haar eerste bijeenkomst op 20 september 1928. Op 3 september 1929 presenteerde de vooraanstaande Rotterdammer Karel Paul van der Mandele (foto links) tegenover de clubleden het idee om een beleggingsmaatschappij op te richten. De doelstelling was om het Rotterdamse bedrijfsleven te steunen en om het in een later stadium toegankelijk te maken voor particuliere beleggers. Die kregen zo de mogelijkheid om te beleggen in een goed gespreide, collectief beheerde portefeuille, zoals de tweede man van de maatschappij Willem Cornelis Mees (foto rechts) had gewenst.
Op 4 december 1929 wordt het syndicaat Rotterdamsch Beleggingsconsortium gevormd onder leiding van secretaris Lodewijk Willem Ernst Rauwenhoff, waarmee het de eigenlijke voorloper van Robeco NV is (zie onderstaand aandeel, op klikken voor vergroting). Het syndicaat telde 38 deelnemers, die gezamenlijk 1,8 miljoen gulden (EUR 817 duizen) hadden gestort. Het belegd vermogen is sindsdien fors gegroeid. Per 31 december 2012 had Robeco NV ruim EUR 4 miljard onder zijn hoede, terwijl het moederconcern Robeco EUR 189 miljard aan beheerd vermogen had.
Deze vermogensgroei is door turbulente marktomstandigheden met hoge pieken en diepe dalen niet zonder slag of stoot gegaan. Van der Mandele presenteerde zijn idee voor Het Rotterdamsch Beleggingsconsortium op de dag dat de Dow Jones Index de stand van 381,17 punten bereikte, een stand die pas een kwart eeuw later doorbroken zou worden. Robeco is dus bedacht op de top van de markt, op het moment dat de grote bear market zou uitbreken en een serie van beurskrachs de wereld zou veranderen.
De Dow Jones Index daalde naar een dieptepunt van 41,22 punten in 1932, waardoor de deelnemers in het syndicaat meer dan de helft van hun inleg verloren. Desondanks overleefde het fonds en werd het syndicaat op 24 maart 1933 omgezet naar een NV, waarmee Robeco NV het levenslicht zag.
Toen Nederland gebukt ging onder de Tweede Wereldoorlog wist Robeco NV toch goede beleggingsresultaten te behalen. Dit was te danken aan de voorkeur voor Amerikaanse aandelen die sterk presteerden en daarnaast profiteerde het fonds ook nog eens van een fors oplopende dollarkoers. Na de oorlog brak een periode aan waarin het beheerde vermogen sterk toenam. Expansie naar het buitenland en stijgende beurzen zorgden er voor dat Robeco NV in 1969 het grootste beleggingsfonds in Europa was, dat in 1976 aan 22 beurzen stond genoteerd was.
Robeco NV als fonds bleef bestaan, maar werd onderdeel van de Robeco Groep dat zich als vermogensbeheerder ging diversifiëren in verschillende activacategorieën. De Rabobank en de Robeco Groep zijn daarna onlosmakelijk met elkaar verbonden. Wat startte met een strategische alliantie in 1990 groeide uit tot een volledige overname van de Robeco Groep door Rabobank in 2001. In 2013 komt er een verandering in de eigendomsstructuur wanneer de Japanse vernogensbeheerder Orix 90 procent van de aandelen van de Robeco Groep inlijft. Rabobank blijft voor 10 procent aandeelhouder in het concern.
Beleggingsleid en portefeuille
Naast de eigendomstructuur is er nog een aantal aspecten te noemen die in de loop van de jaren bij Robeco NV zijn veranderd. Neem het beleggingsbeleid van het fonds en in het verlengde daarvan de portefeuille. Bij oprichting van Robeco NV werd het portefeuillebeleid bepaald op basis van de economische conjunctuur, wat dus een top-down benadering impliceert. Vandaag de dag beheert Robeco NV zijn portefeuille volgens een bottom-up aanpak. Een logische stap, omdat tot het verschijnen van het boek Security Analysis van de economen Benjamin Graham en David Dodd in 1934 er eigenlijk geen eenduidige benadering was voor het doen van fundamentele bedrijfsanalyses.
Robeco NV is opgezet als actief beleggingsfonds, maar is dat niet altijd echt geweest. In 1996 werd de maximale tracking error gesteld op 3 procent, waarmee de ruimte voor echt actief beheer zeer beperkt was. Geleidelijk aan is deze bewegingsvrijheid opgeschroefd, wat in 2009 leidde tot het besluit om de tracking error te vergroten naar 5 procent en de active share te vergroten. Het onderwegen van aandelen ten opzichte van de benchmark behoort hiermee ook tot het verleden.
De portefeuille van 1930 bestond uit 160 namen: 100 aandelen en 60 obligaties. Internationale spreiding was toen al gebruikelijk. Zo bezat men naast een aantal posities in Rotterdamse bedrijven ook aandelen van Europese en Amerikaanse ondernemingen. In het vastrentende gedeelte van de portefeuille had men obligaties van een reeks internationale bedrijven en schuldpapier van wat vandaag de dag valt onder de noemer 'emerging market debt'. Door al die jaren heen hebben er voor zover bekend twee aandelen altijd deel van de portefeuille uitgemaakt: General Electric en Royal Dutch Shell. Het adagium “never sell Shell” zal dan ook waarschijnlijk uit Rotterdam komen.
De obligaties zijn na de Tweede Wereldoorlog uit de portefeuille verdwenen. In de “benchmark periode” heeft het fonds ruim 350 aandelen gehad. Per 31 december 2012 bevatte de portefeuille van Robeco NV 126 aandelen.
Beheer en kosten
De beheerfee van Robeco NV bedroeg op het laagtepunt in 1964 slechts 0,11 procent tegenover 1,12 procent in 2012. Dat is overigens nog steeds erg laag ten opzichte van de Morningstar-categorie 'Aandelen Wereldwijd Large-Cap Gemengd'. In de eerste decennia na oprichting groeide het fonds zeer snel, terwijl de kosten veel minder sterk toenamen. Ook was er toen nog geen sprake van een distributievergoeding die in de totale kosten werd versleuteld, waardoor de beheerkosten van Robeco NV zo laag konden zijn.
Bij aanvang was Lodewijk Rauwenhoff de enige beheerder van het fonds en deze functie was voor hem een bijbaan. Momenteel wordt Robeco NV geleid door een team van drie portefeuillebeheerders en negen aandelenanalisten. Waar Rauwenhoff in de crisisjaren startte met het beheer van Robeco NV en het onder zijn opvolgers verder groeide, is het fonds onder leiding van het huidige trio Mark Glazener, Boudewijn de Haan en Jan Keuppens nog steeds het vlaggenschip van de Robeco Groep en een bekende naam in het Nederlandse fondsenlandschap.
Robeco NV is nog steeds beursgenoteerd, maar inmiddels niet meer als aandeel maar als beleggingsinstelling. Het fonds verkreeg in 1938 haar beursnotering en heeft van januari 1985 tot juli 1986 ook nog deel uitgemaakt van de AEX index.
Morningstar over Robeco NV
In een wereld waarin actief beheerde fondsen het steeds moeilijker hebben ten opzichte van passieve tegenhangers, lijkt het vergroten van de tracking error en de active share bij Robeco NV in 2009 een goede keuze te zijn geweest. Sinds 2003 staat de ervaren beheerder Mark Glazener (foto) aan het roer. Wordt zijn periode opgesplitst in een tijdsvak voor en na de veranderingen in het beleggingsbeleid, dan is een duidelijk verschil in prestaties te zien van Robeco NV versus de benchmark en het gemiddelde van de Morningstar-categorie 'Aandelen Wereldwijd Large Cap Gemengd'. Tussen 2003 en 2009 bleef het fonds op jaarbasis 0,66 procent achter bij dit gemiddelde. Sinds de aanpassingen in het beleggingsbeleid in 2009 tot en met eind januari 2013 doet Robeco NV het op jaarbasis gemiddeld 2,36 procent beter dan haar peergroup.
Dit verschil bevestigt Morningstar's mening dat het actieve(re) beleid zijn vruchten afwerpt en dat beleggers die een wereldwijd beleggend fonds zoeken met Robeco NV een goede keuze hebben. Tegen een relatief lage prijs krijgt men toegang tot een ervaren team aan beheerders en analisten. Als we de eerste berichten van de nieuwe Japanse eigenaar Orix beluisteren, komt hier voorlopig ook geen verandering in. Het beleggingsproces is gedegen. Naast waardering en momentum spelen ESG-factoren (Environmental, Social en Governance) een steeds belangrijker rol. Hiervoor wordt de expertise van de Zwitserse dochter SAM gebruikt. Uiteindelijk resulteert dit in een breed gespreide portefeuille van tussen de 110 en 140 bedrijven.
Robeco NV heeft een Morningstar Analyst Rating 'Bronze'. De Morningstar-analisten verwachten dat het oudste Nederlandse beleggingsfonds over een volledige marktcyclus beter presteert dan zijn gemiddelde categoriegenoten en/of de benchmark. Daarmee heeft Robeco NV een mooie, verdere toekomst in het verschiet.
Lees het analistenrapport over Robeco NV.
Voor dit artikel is gebruik gemaakt van Met gemak betrouwbaar beleggen. Het verhaal van Robeco door Jaap van Duijn (Walburg Pers, 2004).
