Bankaandelen vormden jarenlang traditioneel de hoeksteen van elke dividendportefeuille. Daar kwam met de financiële crisis in 2008 grote verandering in toen veel banken hun royale dividend noodgedwongen schrapten. Ruim vijf jaar later lijken bankaandelen weer populairder te worden onder dividendfondsen omdat de financiële sector kansen biedt op hoge dividendgroei. Toch is niet elke beheerder van dividendfondsen hiervan overtuigd.
Het was een slagveld in 2008 en begin 2009. De ene na de andere gereputeerde bank was genoodzaakt om het tot dan toe solide en zeker geachte dividend te schrappen. Iets wat als een probleem op de Amerikaanse huizenmarkt was begonnen had nu ook in de rest van de wereld huisgehouden. En hoe! Europese banken kwamen zwaar in de problemen en moesten alle zeilen bijzetten om niet om te kapseizen. Veel dividendbeleggers bleven vertwijfeld achter. De hoge dividendrendementen van de bankaandelen bleken niet houdbaar te zijn.
In de jaren daarna volgde een grote schoonmaak. Begrippen als toxic assets, stresstests en kapitaaleisen zijn inmiddels ingeburgerd. De regulering van de financiële sector nam sterk toe, wat resulteerde in de ontwikkeling en gefaseerde implementatie van 'Basel III' waarin nieuwe standaarden werden afgesproken met betrekking tot kapitaalbuffers, liquiditeit en de leverage van banken. Het tempo waarin schoon schip werd gemaakt verschilde echter. Amerikaanse banken zijn hiermee voortvarender geweest dan hun Europese collega’s. Desalniettemin zijn er steeds meer banken die hun balansen hebben opgeschoond en door afname van voorzieningen voor slechte leningen weer winst konden rapporteren. Hierdoor ontstond er ruimte om het dividend een positieve impuls te geven.
Solide speler
Een mooi voorbeeld is de Amerikaanse bank Wells Fargo. De bank werd door zijn sterke balans gezien als één van de meest solide spelers in de bankensector, maar de om zich heen grijpende crisis zorgde ook hier voor onrust en kostenbesparingen waren dan ook noodzakelijk. Wells Fargo was in maart 2009 genoodzaakt om het dividend met 85 procent te verlagen van USD 0,34 naar USD 0,05 per kwartaal. Dat was nog geen twee maanden na de miljardenovername van de in zwaar weer verkerende concurrent Wachovia.
De Amerikaanse centrala bank Fed legde de Amerikaanse bankensector daarna aan de ketting. Dat betekende, dat er eerst orde op zaken moest worden gesteld voordat het dividend verhoogd mocht worden. In maart 2011 ging voor Wells Fargo het licht op groen, nadat de Fed twee uitgebreide stresstests had gedaan op de Amerikaanse bankensector. Sinds begin 2011 heeft Wells Fargo zijn dividend in vijf stappen hersteld (zie onderstaande grafiek).
In maart 2014 werden aandeelhouders beloond voor hun geduld. De Fed keurde het kapitaalplan van de bank goed, wat betekende dat er USD 24 miljard terugvloeide naar aandeelhouders via een aandeleninkoopprogramma en een verhoging van het dividend met 17 procent tot USD 0,35 per kwartaal. Daarmee betaalt Wells Fargo nu meer dividend dan voor de crisis. Een dividendgroei van 600 procent sinds het dieptepunt.
(Klik op grafiek voor vergroting)
Onder Amerikaanse banken zijn er meerdere, vergelijkbare succesverhalen. Onder andere JP Morgan, Bank of America en Morgan Stanley hebben hun dividend ook vanaf een historisch dieptepunt kunnen laten herstellen. Onderstaande tabel toont de dividendontwikkeling voor enkele Amerikaanse banken (gesorteerd op de dividendgroei over 3 jaar).
(Klik op tabel voor vergroting)
Grote afwezige in dit overzicht is Citigroup. Hoewel de bank graag het dividend wil verhogen, heeft Citigroup al twee keer nul op rekest kreeg van de Fed.
In Europa (onderstaande tabel) is herstel van het dividend veel grilliger, wat de problemen bij deze banken onderstreept.
(Klik op tabel voor vergroting)
De grote drijfveer achter het succes van met name Amerikaanse banken is het sterk verbeteren van de nettowinst als gevolg van scherp dalende voorzieningen voor oninbare leningen. Het aantal Amerikaanse probleembanken daalde in het tweede kwartaal van 2014 naar 354, waar in 2010 nog een record van 884 probleembanken werd geïdentificeerd. Een stijgende rente kan de winst verder aanwakkeren, alhoewel dat niet voor iedere bank hetzelfde is. Wat het dividend betreft hebben banken nog de mogelijkheid om de payout ratio (percentage van de winst dat als dividend wordt uitgekeerd) verder te verhogen.
Niet iedereen
Toch is niet iedereen overtuigd van het herstel van banken. De ondoorzichtigheid van een bankbalans is er vandaag de dag nog steeds, waardoor er altijd de kans bestaat dat er twijfelachtige posten op de balans staan. Een tweede reden is dat een belangrijk deel van de winststijging is te danken aan lagere voorzieningen voor slechte leningen, maar die bron droogt een keer op.
Daarnaast liggen er mogelijk nog strengere kapitaaleisen in het verschiet, waardoor banken het eigen vermogen moeten opkrikken met bijvoorbeeld een aandelenemissie. Ook de moeilijke renteomgeving speelt een belangrijke rol voor banken, waarbij een stijging van de rente zowel positieve als negatieve gevolgen kan hebben voor de winstgevendheid van banken.
Als laatste zijn banken niet vrij geweest van schandalen, wat kan leiden tot hoge boetes die het dividend van bankaandelen - tijdelijk - kunnen schaden. Libor-gate, London Whale en de USD 8,9 miljard boete van BNP Paribas voor het faciliteren van betalingen via het Amerikaanse banksysteem aan landen op de Amerikaanse zwarte lijst, staan daarbij nog vers in het geheugen.
De tegengestelde visies zorgen ook voor verdeeldheid onder beheerders van dividenfondsen ten aanzien van de blootstelling aan banken. Onderstaande garfiek geeft een overzicht van de gemiddelde blootstelling aan banken in de Morningstar-categorie 'Aandelen wereldwijd – dividend' en de tabel noemt de dividendfondsen met de hoogste en laagste allocaties naar banken.
(Klik op grafiek voor vergroting)
(Klik op tabel voor vergroting)
Profiteren
Bankaandelen kunnen voor dividendbeleggers interessant als er geen verrassingen meer komen uit de stresstests en als banken in staat zijn om hun dividend bovengemiddeld te laten groeien. BNP Paribas Global High Income Equity en ING Hoog Dividend Aandelen Fonds zijn dan fondsen die daarvan kunnen profiteren gegeven hun grote blootstelling aan banken. Beleggers die er wat minder fiducie in hebben kunnen kiezen voor bijvoorbeeld Banque de Luxembourg - Equities Dividend. Dit fonds heeft de financiële sector definitief uitgesloten van het beleggingsuniversum. Reden is de ondoorzichtigheid van bankbalansen.