Zoals uit de marktontwikkelingen afgelopen zomer weer eens bleek, hoort volatiliteit gewoon bij beleggingen. Veel beleggers worden er echter wel nerveus van en volatiliteit treedt steeds vaker op. Uit onderzoek blijkt dat het aantal handelsdagen waarop populaire indexen zoals de FTSE 100 en de S&P 500 meer dan 2% stegen of daalden in de afgelopen drie decennia ruimschoots is verdrievoudigd. Gezien de enorme turbulentie die we sinds 2008 op de financiële markten zien, is dit geen verrassing.
Ook in de nabije toekomst kan de volatiliteit weer plotseling toenemen. De lagere Chinese groei is een van de factoren die dit kan veroorzaken, omdat deze mogelijk gevolgen heeft voor de hele wereld.
Lage volatiliteit als strategie
Tegen deze achtergrond kijken steeds meer beleggers naar op lage volatiliteit gerichte strategieën om hun aandelenportefeuille minder in waarde te laten schommelen en de totale risico's te verminderen. Het basisidee achter low volatility strategieën –ook bekend als minimum-variance – is dat de portefeuillesamenstelling worden gekozen en gewogen op basis van de historische volatiliteit. Dit is een eenvoudig maar aanlokkelijk perspectief. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat, afhankelijk van de regio en de periode, deze strategieën 20-40% minder volatiliteit opleveren dan de bredere markt.
Strategie verpakt in een ETF
Het is de afgelopen jaren steeds makkelijker geworden om deze goed onderbouwde aandelenstrategieën in een op regels gebaseerde benchmark te vatten. ETF-aanbieders, die altijd naar innovatie streven, hebben een veelheid aan producten geïntroduceerd die deze indexen volgen en bieden beleggers zo een voordelige toegang tot de strategie. Deel uitmakend van wat we bij Morningstar 'strategic beta' noemen, is de markt voor op lage volatiliteit gericht ETF's in Europa gegroeid naar EUR 4 mld. Alleen op dividend gerichte ETF's hebben binnen dit segment een hoger beheerd vermogen en een breder productaanbod. De populairste ETF's met een volatiliteitsthema, gemeten naar het beheerd vermogen, worden aangeboden door iShares en Ossiam.
De onderliggende indexen selecteren componenten op basis van de historische volatiliteit ten opzichte van de bredere markt, gemeten door een standaard marktkapitalisatiebenchmark (d.w.z. de moederindex), evenals hun correlatie tegenover andere componenten. Om onbedoelde land- of sectorconcentratie te beperken, kunnen er aanvullende limieten gelden voor de indexen. Zo laat MSCI de land- en sectorwegingen van zijn op minimale volatiliteit gerichte strategie niet meer dan respectievelijk 2,5% en 5% afwijken van de moederindex. Het resultaat is een benchmark die voldoet aan de belangrijkste kenmerken van de basisindex, maar met een minder volatiel rendementsprofiel.
Kan een defensieve strategie outperformance bieden?
Low volatility strategieën zijn per definitie defensief van aard. Dit roept een belangrijke vraag op: beperkt dit de rendementen op lange termijn? Het is immers zo dat als beleggers voor langere tijd geld opzij zetten, zij sterker de nadruk leggen op maximalisatie van het rendementspotentieel. In dit geval hoeft een aandelenstrategie met een lage volatiliteit – die dus defensief is – niet de juiste keuze te zijn.
Uit de statistieken blijkt dit echter niet. In de afgelopen perioden van 10 en 15 jaar tot eind september 2015 leverde de MSCI World Minimum Volatility Index op jaarbasis respectievelijk 1,3% en 2,6% meer rendement dan de moederindex, de MSCI World Index. De reden hiervoor lijkt te zijn dat de low volatility strategie de impact van dalende markten kan dempen. Hierdoor is er minder stijging nodig om de verliezen weer goed te maken als de markten opnieuw stijgen. Anders gezegd, een op lage volatiliteit gerichte index hoeft minder in te halen dan een standaardindex.
De MSCI Europe Minimum Volatility Index presteerde cumulatief gezien ruim 25% beter dan de moederindex MSCI Europe Index. Een deel van deze outperformance kan worden verklaard uit de nadruk van de index op Britse, Zwitserse en Scandinavische bedrijven en de onderweging in aandelen uit de eurozone. De hoge volatiliteit en de sterke daling van eurozone-aandelen tijdens de schuldencrisis die de regio teisterde, betekent dat de allocatie hiervan in de benchmark aanzienlijk daalde. Dit vormde een bescherming tegen al te hoge verliezen.
Een waarschuwing
Op lage volatiliteit gerichte ETF's kunnen een goede keus zijn voor beleggers die de volatiliteit willen dempen, zonder dat zij noodzakelijkerwijs op langere termijn concessies doen wat de rendementen betreft. Net als bij alle op strategic beta gerichte fondsen is een waarschuwing echter op zijn plaats. De afgelopen tien jaar zijn de financiële markten getroffen door een aantal systeemrisico's die een low volatility strategie in de kaart spelen. De inzet op sectoren en landen die low volatility indexen plegen door af te wijken van de bredere markt hoeft niet altijd resultaat op te leveren.
