De belangstelling gaat uit naar de Italiaanse banken en dan in het bijzonder naar Monte dei Paschi di Siena, de oudste bank ter wereld, sedert 1472. Alleen Monte dei Paschi al zou te kampen hebben met een kapitaaltekort van enkele miljarden euro’s en de stresstest van de Europese Centrale Bank (ECB) en de Europese Banken Autoriteit (EBA) zou dat onomstotelijk aan het licht brengen, zegt Morningstar-aandelenanalist Stephen Ellis.
Vooruitkijkend naar de stresstest en in de nasleep van de Brexit-uitslag die de aandelenkoersen van de hele financiële sector in het rood dreef, hebben vooral Italiaanse bankaandelen flinke klappen gekregen in de voorbije weken. De zorgen rond de Italiaanse bankensector zijn groter dan die in andere Europese landen.
In deze video vertelt Valerio Baselli, Morningstar's editor in Italië, meer over de situatie rond de Italiaanse bankensector:
Matige balansen
Die zorgen worden in de eerste plaats veroorzaakt door de matige gezondheid van hun balansen. De Italiaanse banken hebben veel slechte leningen op hun balansen staan. Analist Ellis schat dat gemiddeld genomen 25% van de bankbalansen slechte leningen betreft. Zelfs als uit de stresstest een lager percentage komt, dan nog is dat voldoende reden voor de ECB om de banken te dwingen extra kapitaal op te halen om hun buffers aan te sterken.
Monte dei Paschi heeft al van de ECB te horen gekregen dat het zijn balans moet verkorten door in de komende drie jaar 40% van zijn slechte-leningenportefeuille kwijt te raken.
Banken talmen met balansopruiming
Het systeem heeft zorgwekkend veel in zich wat nog opgeruimd moet worden, maar daar talmen de banken al jarenlang mee. Ellis schat dat er zo’n 340 miljard euro aan slechte leningen op de Italiaanse bankbalansen staat, ofwel 18% van het totaal. Ruim 80% daarvan staat uit bij lokale Italiaanse bedrijven.
Deze ongezonde balansen schrikken beleggers af, aldus Ellis, en dat maakt het ophalen van vers kapitaal erg lastig. Dit alles leidt tot een destabilisatie van de Italiaanse bankensector en dwingt de banken om snel in actie te komen, aldus Ellis, die verwacht dat er nog voor het einde van dit jaar grote veranderingen zullen zijn doorgevoerd in de Italiaanse bankensector.
Brexit voedt angst voor Italexit
Een bijkomende reden die de zorgen over de Italiaanse banken voedt is de angst dat na het Britse ‘yes’ voor een Brexit, iets dergelijks ook in Italië zou kunnen gebeuren. De Italiaanse politiek kent relatief veel Europa-aversie. Bovendien komt er een belangrijke stemming aan over een reeks belangrijke constitutionele beslissingen. Die staat op de agenda voor oktober aanstaande, en dat is een moment waarop de Europagezindheid van Italië kan blijken – of het ontbreken daarvan.
De Italiaanse overheid ging direct na de verrassende Brexit-uitslag aan de slag met een reddingsplan voor zijn banken. De Italiaanse premier Matteo Renzi bereidde een steunpakket van 40 miljard euro voor, maar dat werd door Brussel verworpen omdat het in strijd was met de Europese mededingingsregels voor staatssteun.
Kleine obligatiebelegger cruciaal
Maar er gaat dus onherroepelijk wat gebeuren. De positie van de obligatiehouders in de banken is cruciaal. Zo’n 30% van de obligaties waar de banken mee gefinancierd zijn, ofwel 200 miljard euro, is in handen van particulieren en kleine retailbeleggers.
Volgens de Europese regels moeten zulke beleggers tegenwoordig meebetalen aan de redding van hun bank, maar Renzi probeert de kleine obligatiebeleggers buiten schot te houden in zijn onderhandelingen met Brussel over de voorwaarden van zijn bankensteun. Tot dusver nog zonder succes. Bij een herkapitalisatie worden de obligatiebeleggers hoe dan ook geraakt.
Weer gezond maken
Om de sector weer gezond te krijgen, zal een pakket maatregelen in gang worden gezet. Analist Ellis verwacht dat het depositogarantiestelsel uitgebreid zal worden om spaarders en obligatiehouders te compenseren voor hun verliezen met gebruikmaking van het steungeld dat de Italiaanse overheid ophaalt. De kredietwaardigheidsbeoordeling zou nog een tandje omlaag kunnen gaan, maar Ellis verwacht niet dat die onder het niveau van investment grade zal uitkomen.
Bij herkapitalisatie van de banken zal betrokkenheid van derde partijen onvermijdelijk zijn. De beste oplossing voor een kapitaalinjectie is volgens Ellis een combinatie van bijdragen van de Italiaanse pensioenfondsen (die samen 120 miljard euro in de pot hebben), private equity beleggers, het recent aangekondigde garantiestelsel van de Italiaanse overheid, traditioneel kapitaal ophalen en enige vorm van een bail-out door de Italiaanse overheid.
Tijdelijk direct aandelenbelang
Alternatieven zouden kunnen zijn dat de Italiaanse overheid (al dan niet tijdelijk) een direct aandelenbelang in de banken neemt onder de uitdrukkelijke voorwaarde dat ze hun balansen opschonen en de structurele problemen waar ze mee worstelen echt aanpakken. Ook zouden de banken hun obligatiehouders een omzetting van leningen en schulden in aandelen kunnen voorstellen.
De particuliere obligatiehouders blijven een belangrijke groep, want als een herkapitalisatie te zeer in hun nadeel uitpakt, dan zullen het consumentenvertrouwen en de bestedingen scherp dalen. Ook zal de dan negatieve publieke opinie zich tegen de huidige regering keren. Dat zal premier Renzi in elk geval willen voorkomen.