Thematische Exchange Traded Funds (ETF's) proberen te profiteren van macro- of structurele trends op de lange termijn, zoals veranderingen in het milieu, demografische verschuivingen of technologische vooruitgang. Deze producten omvatten bijvoorbeeld ETF’s die inspelen op de vergrijzende bevolking en demografische verschuivingen op de lange termijn.
Ze omvatten niet onderwerpen zoals bijvoorbeeld exporterende Japanse bedrijven, want die zijn weliswaar nuttig voor profijt op de korte termijn, maar ontberen een samenhangend langetermijnverhaal dat de bedrijfscyclus overstijgt.
In tegenstelling tot andere beleggingsbenaderingen zoals strategic beta strategieën, waarvan de beste worden getest in historische datasets, is thematisch beleggen helemaal gericht op toekomstige trends die nog niet volledig tot wasdom zijn gekomen.
Dit gebrek aan track record betekent dat een thematische belegging zwaar leunt op de research die het thema ondersteunt, waardoor het bijzonder moeilijk is om de robuustheid van de strategie te beoordelen. In veel gevallen betekent het ontbreken van een geschikte benchmark of een sterke peer group ook dat het zelfs lastig is om prestaties in historisch perspectief te beoordelen.
Morningstar's ETF-expert Kenneth Lamont waarschuwt de ETF-belegger dan ook om thema-ETF's grondig te beoordelen op hun levensvatbaarheid. De noviteit er van brengt tal van onzekerheden met zich mee.
Groei thema-ETF's
Het vermogen onder beheer in thematische ETF's in Europa is in de afgelopen drie jaar omhooggeschoten: het is bijna verzevenvoudigd, zij het vanaf een lage basis. Het totale Europese beheerd vermogen in deze categorie bedraagt momenteel bijna 7 miljard euro. Deze groei werd aangejaagd door slechts een handvol producten.
(klik op grafiek voor vergroting)
De vijf grootste ETF's vertegenwoordigen 73% van het totale beheerd vermogen in thematische ETF’s. De grootste twee, iShares Automation & Robotics ETF (RBOT) en L & G ROBO Global Robotics and Automation ETF (ROBO), zijn goed voor bijna de helft.
De Europese markt voor thema-ETF’s blijft klein in termen van zowel vermogen als het aantal fondsen als we dat vergelijken met de Amerikaanse markt. Die heeft thema-ETF's omarmd en het aanbod is inmiddels uitgebreid met opvallende en zelfs controversiële strategieën zoals obesitas, organische materialen en marihuana-ETF's.
Na het succes van de roboticafondsen verwachten we dat de komende jaren steeds meer thematische ETF’s op de markt zullen worden gebracht, met name in thema’s rond technologie zoals cloud computing, kunstmatige intelligentie en e-commerce, voorspelt Lamont.
Het aanbod
Het aanbod in Europa telt 31 ETF's die voldoen aan onze definitie van thematisch, en die hebben allemaal verschillende thema's en benaderingen. Om een beter begrip te krijgen van wat dit aanbod behelst, hebben we deze thematische ETF's losjes in drie segmenten gegroepeerd: technologie, milieu en sociaal.
De technologisch gerichte thematische ETF’s zijn de meest populaire groep, zij nemen bijna driekwart van het beheerd vermogen voor hun rekening. De grootste winnaars zijn de strategieën rond robotica en automatisering, die hopen te profiteren van een massale acceptatie van robottechnologie. Er zijn ook verschillende ETF's verkrijgbaar die zich richten op de digitalisering van de wereldeconomie of technologie rondom gezondheid en farma.
(klik op grafiek voor vergroting)
Milieuthema's vormen de op één na populairste groep. Deze ETF's zijn meestal ouder dan hun technologie-tegenhangers. Het gaat om thema’s als natuurlijke hulpbronnen, met name een focus op water. Die zijn ontworpen om te profiteren van tekorten aan vers drinkwater, hetgeen wordt verergerd door een veranderend klimaat en een groeiende wereldbevolking. Ten slotte richt een handvol fondsen die in de afgelopen jaren zijn gelanceerd zich op sociale thema's, zoals vergrijzing en genderdiversiteit.
Veel fondssluitingen
Thematische fondsen moeten zich teweerstellen tegen aantijgingen dat ze slechts een gimmick zijn of dat ze alleen maar meebewegen op modieuze golven die snel weer uit de gratie raken als de belangen verschuiven naar het ‘volgende grote ding’. Terecht, want we hoeven maar een blik te werpen op de golf aan lanceringen en daaropvolgende sluitingen van fondsen met een internet-thema, eind jaren negentig en begin jaren 2000, om te zien dat deze bezorgdheid gegrond is.
De belegger die almaar uitdijende menu van steeds exotischer wordende onderwerpen bestudeert, zal zich afvragen: bestaat de ETF die ik vandaag koop over 10 jaar nog wel? Voor het antwoord kunnen we kijken naar de sluitingscijfers van fondsen: 35% van alle thematische ETF's die ooit in Europa zijn gelanceerd, zijn al gesloten.
Dit cijfer ligt zelfs nog hoger, op 80% dus ruim het dubbele, als we kijken naar alle thematische ETF's die vóór 2012 zijn gelanceerd. Ter vergelijking: van alle aandelen-ETF’s is in diezelfde periode slechts minder dan de helft gesloten. Slechts twee van de 18 gesloten thema-ETF's zijn in hun bestaan ooit boven de 100 miljoen aan beheerd vermogen uitgekomen, en dan nog slechts gedurende een korte periode.
Hoge beheerskosten hebben zeker bijgedragen aan dit gebrek aan succes, maar het volledige plaatje is complexer. Wat de specifieke redenen ook zijn, de geschiedenis suggereert dat zelfs als we een succesvol thema selecteren, we geluk moeten hebben dat de gekozen ETF lang genoeg overleeft om daarvan te kunnen profiteren. Voor de belegger heeft het sluiten van een fonds een aantal directe en indirecte kosten.
Langdurig thema of niet?
Voorzichtigheid is daarom geboden, zegt Lamont. Zoals altijd levert een sceptische benadering de beste beleggingsresultaten op. Hoewel fondsaanbieders u talrijke redenen zullen geven om te beleggen, verdient het aanbeveling om hun beweringen goed te onderzoeken. Een robuuste strategie moet flexibel genoeg zijn om zich aan te passen naarmate de specifieke kenmerken van het gekozen thema in de loop van de tijd onvermijdelijk verder evolueren.
Er zou een groot verschil zijn geweest tussen de uitkomst van beleggen in bijvoorbeeld een ETF voor digitale muziek en een concurrerende ETF in MP3-spelers in de periode rond de millenniumwisseling. Aan de andere kant zou de flexibiliteit niet zo groot moeten zijn dat de rendementen verwateren of de ETF te veel lijkt op bestaande, meer generieke sector en bredere aandelenstrategieën.
Lees meer over ETF's:
