Aankopen door de centrale bank vormen de sleutel om de vraag naar en de prijszetting van het gele metaal te begrijpen.
Aankopen door centrale banken in met name opkomende economieën hebben de afgelopen vijf jaar de goudprijzen de hoogte ingejaagd. Deze ontwikkeling is des te opmerkelijker aangezien centrale banken sinds de jaren 1980 nettoverkopers geweest zijn van goudstaven. Morningstar is van mening dat centrale banken uit opkomende economieën goud hebben gekocht om hun reserves aan vreemde valuta’s te diversifiëren, terwijl de ontwikkelde westerse landen die van oudsher al over een grote goudvoorraad beschikten, goud nu beschouwen als een strategisch reserveactief en dienovereenkomstig hun goudverkoopprogramma’s een halt hebben toegeroepen.
Goud is gezien de historische negatieve correlatie tussen goud en de dollar volgens Morningstar vooral aantrekkelijk voor landen die veel Amerikaanse dollars bezitten zoals China en landen die lid zijn van de OPEC. We denken dat centrale banken het huidige ritme van hun koopgedrag op lange termijn niet zullen kunnen handhaven, wat onze lagere prijsprognose voor goud op lange termijn van $1.200/ounce ondersteunt. Toch zien we een aantal mogelijke scenario’s met betrekking tot de goudvraag van de officiële sector voor de komende paar jaar en enkele van die scenario’s gaan uit van versnelde aankopen door centrale banken. Dat zou bijzonder gunstig kunnen zijn voor de goudprijzen op korte tot middellange termijn.
Drijfveren
Hoewel de spectaculaire stijging van goudprijzen in het afgelopen decennium door veel krachten een handje geholpen werd, denken we dat de belangrijkste drijfveer bestond uit de grotere aankopen door centrale banken. Vóór 2010 waren centrale banken de grootste goudleveranciers op een netto basis: zij verkochten tussen 2000 en 2009 gemiddeld meer dan 400 ton goud per jaar. Maar 2010 was het eerste jaar waarin centrale banken overal ter wereld nettoaankopers van goud waren. Dat jaar kochten ze 87 ton goud en in 2011 versnelde die tendens nog waarbij de vraag steeg tot 440 ton. De wereldwijde goudvraag steeg van 3.800 ton in 2000 tot 4.067 ton in 2011.
De stijgende goudvraag door centrale banken, die hun verkoopgedrag hebben omgeschakeld naar een aankoopgedrag, is de factor geweest die het sterkst heeft bijdragen aan de stijging van de goudvraag in de loop van de afgelopen vijf jaar. Ze verliep sneller dan de stijgende vraag door de ontwikkeling van goud-ETFs gedurende dezelfde periode, die velen willen bestempelen als de grootste schuldige achter de recente opwaartse goudmarkt. De stijgende aankopen door de centrale banken heeft ook de wereldwijd afnemende vraag naar goud door de sierradensector gecompenseerd.
Valutastelsels
Centrale banken, en dan vooral in ontwikkelde westerse economieën, houden grote voorraden goud aan als erfenis van eerdere door goud gedekte valutastelsels. Die zijn grotendeels vervangen zijn door fiatvaluta’s (valuta’s die enkel worden gedekt door de belofte van de overheid om deze te honoreren). Het stelsel van de valuta’s die goud als onderpand gebruikten, hield officieel in 1971 op te bestaan toen president Nixon een einde maakte aan de converteerbaarheid tussen goud en de dollar tegen een vast tarief van $35 per ounce goud.
Hierdoor werd de koppeling van goud aan de dollar (en omgekeerd) in essentie verbroken en zagen landen met grote goudvoorraden, gezien de dominantie van de Amerikaanse dollar als de wereldwijde reservemunt, weinig redenen om het gele metaal nog verder te hamsteren. Centrale banken verkochten tussen 1995 en 2005 consistent goud met gemiddelde hoeveelheden van 400-500 ton per jaar, waarbij vele van deze verkopen afkomstig waren van de VS en van Europese landen (die om te beginnen al het meeste goud bezaten).
Sinds 2006 hebben we evenwel gemerkt dat de verkoopstroom van goud door ontwikkelde landen verminderde tot een klein beekje. Intussen hebben centrale banken van opkomende economieën als Rusland, China en Thailand hun goudaankopen de hoogte in gejaagd. Niet alleen is de omvang van de goudaankopen door centrale banken vergroot, maar ook het participatieniveau is toegenomen aangezien landen als Mexico en Zuid-Korea, die historisch gezien de goudmarkt vermeden, in 2011 belangrijke goudaankopen doorvoerden.
Woensdag
Deel 2: heimelijke goudaankopen van centrale banken
Donderdag
Deel 3: de goudprijs op lange termijn
Vrijdag
Deel 4: 4 Scenario's voor de goudprijs op korte termijn