Direct en indirect
Er wordt onderscheid gemaakt tussen direct en indirecte vastgoedfondsen. Directe fondsen beleggen direct in gebouwen terwijl indirecte beleggingsfondsen enkel beleggen in aandelen. Indirecte vastgoedfondsen beleggen dus in directe vastgoedfondsen.
Directe vastgoedfondsen zijn in Nederland juridisch-fiscaal gezien vaak belegging
sfondsen, dat brengt namelijk fiscale voordelen met zich mee. En er is wel iets voor te zeggen om in een vastgoedfonds een beleggingsfonds te herkennen, een vastgoedfonds wil ondergewaarde activa kopen om deze later tegen een gunstige prijs van de hand te doen. Een vastgoedfonds is in die zin een portefeuille van beleggingen.
Bestuurders van vastgoedfondsen spreken liever over een ‘vastgoedonderneming’. Het bestuur van een onderneming brengt nu eenmaal (nog) meer status met zich mee dan het beheer van een beleggingsfonds. Ook betogen zij dat het bij een vastgoedonderneming niet alleen gaat om het afstandelijk beheer van een portefeuille, maar dat het beheer van de gebouwen voorop staat. Vastgoedfondsen zijn in die optiek een bedrijfstak die het product huisvesting aanbieden aan andere ondernemingen.
Fonds of onderneming?
Voor zowel vastgoed als fonds of als onderneming is wat te zeggen. We willen hier niet het debat beslissen of een uitputtende argumentatie geven voor het ene standpunt dan wel het andere. Wel is het onmiskenbaar zo dat vastgoedondernemingen zich de laatste jaren steeds meer zijn gaan gedragen als ondernemingen. Denk aan de overname perikelen met Rodamco North America. Ook de opname in de Midkap-index is een teken dat de school van ‘vastgoed als gewone onderneming’ terrein heeft gewonnen.
Een gerelateerde discussie is of men vastgoed als sector van de aandelenmarkt moet zien of als aparte beleggingscategorie. Deze discussie speelt zich vooral af bij pensioenfondsen en andere grote fondsen. Als vastgoed een beleggingscategorie is, zal er meer ruimte voor in de portefeuille worden ingeruimd, wat natuurlijk weer aantrekkelijk is voor de (bestuurders van) vastgoedondernemingen.
In het vervolg van deze analyse willen we –zonder bovenstaande vragen persé te willen beantwoorden- kijken naar welke rol vastgoed kan spelen in een fondsportefeuille. De vraag of vastgoed in een portefeuille een rol kan spelen, is voor een belegger minstens zo interessant als de vraag of men moet spreken over ‘fonds’ of ‘onderneming’.
Correlatiematrix
Wij doen dat aan de hand van een correlatiematrix. Met behulp van correlaties kan men meten of een bepaalde belegging extra spreiding aanbrengt in een portefeuille. Correlaties geven de samenhang weer tussen rendementen. Een negatieve correlatie tussen twee fondsen betekent dat als het rendement van een fonds positief is, het rendement op het andere fonds vaak negatief zal zijn. Evenzo duidt een positieve correlatie op een positieve samenhang, een correlatie van 1 is een perfecte correlatie.
Een correlatie van nul betekent dat er geen verband is.
Eén van de belangrijkste inzichten van de beleggingstheorie (en misschien wel het enige zinnige) is die van de spreiding. Voor de belegger is het belangrijk te onthouden dat hoe lager de correlatie tussen de onderdelen van een portefeuille is, hoe meer extra spreiding er wordt bereikt. Spreiding betekent dat je met hetzelfde risico een hoger verwacht rendement kan realiseren.
We hebben voor vijftien fondsen de onderlinge correlaties berekend over een periode van drie jaar. Voor de vijftien fondsen hebben we allereerst de zes vastgoedfondsen die op 4 maart hun opwachting in de AMX-index maakten, gekozen. Vervolgens hebben we de drie indirecte vastgoedfondsen van ABN Amro geselecteerd. Ook hebben we enkele grote beleggingsfondsen genomen, elk met een uiteenlopende strategie. De correlatiematrix kunt u raadplegen door op onderstaand plaatje te klikken.
Als ik een gespreide portefeuille van aandelen heb, brengt vastgoed dan nog extra spreiding?
Het antwoord is ja. De correlatie tussen tussen Robeco (aandelen wereldwijd) en het ING Bank Europe Fund (aandelen europa) is 0,85 en is aanzienlijk hoger dan de correlatie tussen bijvoorbeeld Robeco en de beschouwde vastgoedfondsen.
Als ik een portefeuille van aandelen heb, hoe kan ik dan het beste extra spreiding bereiken?
Bij de vorige vraag stelden we dat vastgoed extra spreiding brengt als het wordt toegevoegd aan een aandelenportefeuille. De meeste diversificatiewinst is voor een aandelenbelegger echter te behalen door obligatiefondsen toe te voegen aan zijn portefeuille. Vooral obligatiefondsen zonder valutarisico (Lux-o-rente en ABN Amro Euro Obligatie Fonds) laten over de periode van afgelopen drie jaar een lage correlatie zien, maar ook een wereldwijd beleggend fonds als Rorento brengt goede spreidingsmogelijkheden.
Opgemerkt moet worden dat de afgelopen jaren wel een bijzondere periode was, waarin de fors dalende kapitaalmarktrentes de aandelenkoersen niet konden ondersteunen.
Als ik een gemengde portefeuille heb, brengt vastgoed dan nog spreiding?
Ja, ook dan blijkt vastgoed extra spreiding te kunnen brengen. De correlaties tussen AXA Actief Beheer (een gespreide portefeuille) en de vastgoedfondsen is niet hoog.
Brengt indirect vastgoed meer spreiding dan direct vastgoed?
Ja. De verschillen in correlaties tussen de directe vastgoedfondsen en aandelenfondsen enerzijds met de correlaties tussen de indirecte vastgoedfondsen zijn niet erg groot.
De correlatie tussen ABN Amro Property Securities Fund Europe en ING Bank Europe is 0,53. De correlatie tussen Rodamco Europe en het ING Bank Europe Fonds is 0,38.
Enkel uitgaande van correlaties, brengen directe vastgoedfondsen in de meeste gevallen iets meer spreiding. Maar er is meer aan de hand. Indirecte vastgoedfondsen zijn vanuit zichzelf een stuk beter gespreid en herbergen daarom veel minder individueel risico. Wie enkel een of twee directe vastgoedfondsen in zijn portefeuille brengt, heeft binnen de vastgoedsector een zeer slechte spreiding.
Individueel genomen zijn directe vastgoedfondsen behoorlijk risicovol (vergelijkbaar met individuele aandelen). Dit blijkt ook uit het feit dat de correlaties tussen de directe vastgoedfondsen onderling ook matig zijn.
Moet men binnen een fondsenportefeuille beleggen in vastgoed?
Wie al belegt in aandelen en obligaties kan door in de vastgoedsector te beleggen een nog betere spreiding bereiken. De correlaties tussen vastgoed enerzijds en obligaties en aandelen anderzijds zijn immers laag.
Hoe hoog het exacte percentage in vastgoed moet zijn, hangt af van individuele voorkeuren en situaties. Enkele tientallen procenten -zoals wel vaak gebeurt- is in vrijwel alle gevallen veel te veel, zeker als het gepaard gaat met slechte spreiding binnen de vastgoedsector.
Zeker voor de kleinere fondsportefeuilles lijken vanuit het oogpunt van spreiding indirecte vastgoedfondsen eerder voor de hand te liggen dan de directe vastgoedondernemingen.