In Europa en overal ter wereld kennen de Exchange-Traded Funds (ETFs) een explosieve groei. En hoe sneller ze groeien, hoe ingewikkelder ze lijken. Omdat wij voor alle beleggers een onafhankelijke bron van financiële informatie en analyses willen zijn, hebben wij een nieuw team samengesteld voor de research van Europese ETFs.
Exchange-Traded Funds zijn een redelijk nieuw beleggingsinstrument. We kunnen een ETF het best beschrijven als een beleggingsfonds dat op de beurs verhandeld wordt. De eerste ETFs in de VS en Europa waren passieve fondsen die brede beursindexen volgden, zodat hun beleggers via een enkel goedkoop fonds de prestaties van de belangrijkste aandelen konden volgen. De tweede generatie ETFs, die erg populair waren, kochten goudstaven. Goud wordt al langer beschouwd als een vorm van spreiding. In het jasje van een ETF kunnen beleggers goud kopen aan lagere kosten dan wanneer het goud fysiek zou worden aangekocht via de kleinhandel en bewaard moet worden in een kluis (waarvoor ook huur betaald dient te worden). Sindsdien verschijnen er nieuwe ETFs in de meest uiteenlopende beleggingsdomeinen. Er zijn nu ETFs op nagenoeg alle aandelenmarkten, van Europese obligaties tot kleine ondernemingen in opkomende landen of termijncontracten in het vlees van varkensbuiken (pork bellies).
De Voordelen van ETFs
Het grootste voordeel van dit nieuwe fondstype heeft alles te maken met zijn ongelooflijk lage kosten. ETFs volgen meestal passieve beursindexen, zodat ze geen dure analisten moeten betalen om beleggingen te analyseren. Maar dat verklaart slechts de helft van de kostenbesparing van de ETFs. Terwijl traditionele fondsbeheerders dure back-officesystemen nodig hebben om de aan- en verkopen van de dag bij te houden en de aandelenbalansen van hun duizenden beleggers te volgen, hoeven ETF-managers zich alleen te bekommeren om transacties met een handvol marktmakers die zorgen voor de aan- en verkoop van de extra aandelen op de beurs. Dat maakt het beheer en de transacties van ETFs veel eenvoudiger, waardoor individuele beleggers deze fondsen kunnen kopen tegen kosten die voorheen voorbehouden waren voor grote instellingen zoals pensioenfondsen en verzekeraars.
Het tweede grootste voordeel van ETFs is de opening van nieuwe activaklassen. Sommige fondsbeheerders aarzelden niet en kochten al obligaties van opkomende markten van zodra die – volgens hun eigen analyses - goedkoop leken, maar welke individuele belegger zou hun voorbeeld durven volgen? En hoe kan een belegger met een carry trade in valuta investeren zonder tijd te verliezen met het beheer van zijn valutarekening? Voortaan zijn al die activaklassen en strategieën beschikbaar via de handel in ETFs op verschillende Europese beurzen. En in tegenstelling met actief beheerde beleggingsfondsen houden ETFs zich aan een enkele strategie of aan een vaste portefeuille, zodat u weet dat u morgen nog altijd zult hebben wat u vandaag hebt gekocht.
Het feit dat u die nieuwe activaklassen al kunt kopen, betekent nog niet dat u het moet doen. Vaak zijn ze op lange termijn minder interessante beleggingen dan de goede oude obligaties en aandelen. Maar in de handen van een slimme belegger, maken de nieuwe activaklassen een reeks nieuwe strategieën mogelijk die hun tijd en plaats hebben om een evenwichtige traditionele portefeuille aan te vullen.
Aan- en Verkopen van ETFs
ETFs worden heel de dag op de aandelenbeurzen verhandeld. Ook dat is een verschil voor wie de dagelijkse notatie van beleggingsfondsen gewoon is. Ze kunnen vrijwel onmiddellijk gekocht en verkocht worden, zodat de belegger altijd precies weet wat hij betaalt, in plaats van tot het einde van de dag te moeten wachten. Dat betekent ook dat de handel niet gratis is: de belegger betaalt een commissie op de aankoop en verkoop (de prijs van een beurstransactie), op dezelfde wijze als dat voor aandelen gebeurt. De commissie gaat echter niet naar een adviseur of naar de fondsbeheerder, maar naar de beursmakelaar die de transactie uitvoert vanuit de marktenzaal (identiek aan de transactie van traditionele aandelen en obligaties).
Gesloten fondsen worden al tientallen jaren op de dagmarkt verhandeld, maar zijn berucht om de onevenredigheid van hun premies en prijsverschillen (disagio’s) ten opzichte van de waarde van hun onderliggende activa. ETFs vermijden dat probleem doordat ze voortdurend nieuwe deelbewijzen kunnen uitgeven of ongewenste deelbewijzen uit de markt kunnen halen. Als de transactieprijs te diep onder de waarde van de activa daalt, omdat de beleggers verkopen, staat een legertje gespecialiseerde traders klaar om de goedkope ETF-deelbewijzen op te kopen en de korf van onderliggende activa van het fonds te verkopen, tot de korting (disagio) verdwijnt. De trader kan zijn boeken daarna in evenwicht brengen door de ongewenste deelbewijzen aan de beheerder van het ETF te geven, in ruil voor de equivalente activakorf uit de portefeuille van het fonds: een "aflossing in natura". Hetzelfde proces, maar dan in de omgekeerde richting, werkt premies weg: de traders verkopen ETF-deelbewijzen op de markt terwijl ze de onderliggende activa opkopen, en creëren op het einde van de dag nieuwe deelbewijzen van het fonds. Het is een leuke manier om arbitragehandelaren in het voordeel van de kleine beleggers te laten werken. De beleggers kunnen immers in grotere ETFs handelen zonder bang te zijn voor premies of scherpe prijsverschillen.
De Risico’s van ETFs
Zoals alle financiële innovaties zijn Exchange-Traded Funds niet enkel rozengeur en maneschijn voor de gewone belegger. Ik heb al vermeld dat al deze gloednieuwe beleggingsmogelijkheden in valuta, commodities en noem maar op, even gevaarlijk als voordelig kunnen zijn. ETF-beleggingen kunnen zelfs fataal aflopen, wanneer er op effecten wordt geleend of door hun afhankelijkheid van swaps voor het rendement. Ten slotte mogen we de transactiekosten van ETFs nooit over het hoofd zien. Soms zijn deze duurder dan traditionele beleggingsfondsen.
Bij Morningstar zien we in deze nieuwe fondsen echter een krachtige nieuwe tool waarmee individuele beleggers eindelijk kunnen opboksen tegen de grote instellingen, dankzij de uitgebreide keuze van activaklasse en de uiterste lage beheerskosten.