De Duitse economie staat onder grote druk: hoge energiekosten als gevolg van de oorlog in Oekraïne, een afnemende vraag vanuit China en toenemende concurrentiedruk van Aziatische producten drukken de groei. Na twee opeenvolgende jaren van stagnatie en recessie dreigt in 2025 een derde jaar zonder opleving. Hoge nieuwe tarieven op belangrijke Duitse exportgoederen zouden nu in het verschiet kunnen liggen, onder dreiging van de Amerikaanse president Donald Trump. Ongeveer 10,4% van alle Duitse export ging in 2024 naar de VS, en 13% voor personenauto’s.

Hoewel de Amerikaanse regering sommige van de op 2 april aangekondigde “wederzijdse” tarieven voor 90 dagen heeft opgeschort, is het tarief van 25% op Duitse auto’s nog steeds van kracht. Er wordt ook gesproken over nieuwe rechten voor de farmaceutische industrie, terwijl voor alle andere producten een minimumtarief van 10% geldt.

De Duitse Bondsdag zal naar verwachting begin mei Friedrich Merz kiezen als nieuwe bondskanselier. Dan resteren er nog ongeveer twee maanden voordat de opschorting van de verhoogde tarieven waartoe Trump opdracht heeft gegeven, afloopt.

Wanneer kan de Duitse economie de recessie achter zich laten?

De Duitse economie kende in 2025 een zeer matige start. Volgens de eerste schattingen stagneerde het bruto binnenlands product in het eerste kwartaal van 2025. Voor het tweede kwartaal wordt een lichte daling verwacht. “Tegen de achtergrond van de wereldwijde handelscrisis en de turbulentie op de financiële markten is een daling van de economische productie nauwelijks te vermijden”, schrijft Deutsche Bank in een onderzoeksnotitie.

De bbp-prognoses voor 2025 als geheel variëren van -0,1% (RWI) tot +0,4% (OESO). De Duitse regering heeft onlangs haar prognose voor 2025 als geheel opnieuw verlaagd - van 0,3% in januari naar 0,0%. Dit betekent dat de Duitse economie dit jaar voor de derde keer op rij zal stagneren, zoals Robert Habeck, waarnemend minister van Economische Zaken, op 24 april aankondigde. “De Duitse economie, die openstaat voor handel en al te lijden heeft onder een zwakke buitenlandse vraag en een verminderd concurrentievermogen, wordt in het bijzonder getroffen door het handelsbeleid van de VS,” zei Habeck.

De toonaangevende Duitse economische instituten hebben hun gezamenlijke prognose begin april aanzienlijk verlaagd: van de oorspronkelijke 0,8% naar slechts 0,1%. Desondanks verwachten de meeste instellingen een gematigd herstel van tussen de 0,8% en 1,5% voor 2026.

“De geopolitieke spanningen en het protectionistische handelsbeleid van de VS verergeren de toch al gespannen economische situatie in Duitsland”, zegt Torsten Schmidt, hoofd Economisch Onderzoek bij RWI. “Bovendien hebben Duitse bedrijven te maken met meer internationale concurrentie - vooral uit China. En last but not least wegen structurele zwakheden zoals het tekort aan geschoolde arbeidskrachten en hoge bureaucratische hindernissen op de groei.”

Deutsche Bank schrijft in een onderzoeksnotitie: “Het wereldwijde handelsconflict verhoogt de tijdsdruk op de nieuwe Duitse regering om uit haar (licht restrictieve) voorlopige begrotingsbeheer te komen en voor de dringend noodzakelijke fiscale stimulans te zorgen.” Volgens Robin Winkler, hoofdeconoom Duitsland, en Marc Schattenberg, Senior Economist bij Deutsche Bank, zijn maatregelen zoals de industriële elektriciteitsprijs of verhoogde afschrijvingsregels voor investeringen weliswaar nuttig, maar op zichzelf niet voldoende om de tariefschok op te vangen.

Infrastructuur en defensie spelen een sleutelrol

De nieuwe regering plant een uitgebreid investeringsprogramma, dat moet worden gefinancierd door een speciaal fonds dat onlangs in de basiswet is vastgelegd. Het omvat uitgaven voor defensie, infrastructuur en klimaatbescherming. Maar de uitvoering zal waarschijnlijk tijd kosten: “Vooral in het begin zal er waarschijnlijk veel geld worden besteed aan het aanvullen van uitgeputte voorraden en zal er wat materiaal uit het buitenland worden besteld,” volgens een analyse van hoofdstrateeg Vincenzo Vedda van DWS.

Investeringen in infrastructuur worden als bijzonder effectief voor de economie beschouwd omdat ze volgens DWS een “fiscale multiplicator van één” hebben. Planningsprocedures en een trage uitvoering vertragen echter het effect. In hun voorjaarsprognoses 2025 verwachten de toonaangevende Duitse economische instituten dat extra overheidsuitgaven de groei met ongeveer 0,5 procentpunt zullen stimuleren.

Tegelijkertijd waarschuwen ze: “Duitsland lijdt niet alleen onder een zwakke economie, maar heeft vooral structurele problemen. Deze kunnen niet worden opgelost door simpelweg de overheidsuitgaven te verhogen en maken hervormingen om het potentieel te stimuleren des te urgenter. Het stelsel voor sociale zekerheid moet bijvoorbeeld worden aangepast aan de demografische veranderingen, zodat de indirecte arbeidskosten niet sterk blijven stijgen.”

“Extra uitgaven aan defensie en infrastructuur komen meestal ten goede aan kleine economische sectoren”, vervolgt het rapport. Het probleem is dat deze sectoren al goed bezet zijn en weinig vrije capaciteit hebben. Daardoor zullen de prijzen waarschijnlijk blijven stijgen.

Duitse aandelen zijn in trek - hoe kunnen beleggers zich positioneren?

Terwijl de economie verzwakt, blijken de kapitaalmarkten robuust. Duitse aandelen waren in het begin van het jaar in trek ondanks de zwakke economie: in februari 2025 noteerden Duitse aandelenfondsen voor het eerst een netto-instroom na negen maanden van uitstroom. Er stroomde €1,28 miljard naar de beleggingscategorie - het hoogste cijfer sinds 2015.

Totdat het tarievenbeleid van Trump de wereldwijde aandelen- en obligatiemarkten vanaf 2 april in een achtbaan stuurde, bereikte de Morningstar Germany Index verschillende recordhoogtes.

Volgens gegevens van Morningstar Direct droegen financiële en industriële aandelen het meest bij aan de winsten dit jaar. Allianz SE en Müncher Rück zijn sinds het begin van het jaar met respectievelijk 10,1% en 14,6% gestegen. Helemaal bovenaan staat echter Rheinmetall. Het defensiebedrijf wordt gezien als een duidelijke begunstigde van de fiscale pakketten.

Morningstar aandelenanalist Loredana Muharremi heeft midden maart haar schatting van de reële waarde aanzienlijk aangepast tegen de achtergrond van stijgende Europese en Duitse defensie-uitgaven - van €1.310 naar €2.220 per aandeel. In totaal heeft dit aandeel 2,17 procentpunt bijgedragen aan de goede prestaties van de Morningstar Germany Index in het afgelopen jaar. Ondertussen heeft Europa’s grootste bedrijf naar marktkapitalisatie, SAP, dit jaar tot nu toe 4,87% verloren, waardoor de index 0,81 punten minder presteerde.

De recente marktcorrectie biedt beleggers de kans om veel aandelen te kopen tegen een lagere prijs. Op dit moment zijn 31 van de 49 Duitse aandelen die door Morningstar-analisten worden beoordeeld, ondergewaardeerd.

Van de grote Europese markten presteerde alleen de Spaanse aandelenmarkt beter dan de Duitse. In februari waren Europese large-capaandelen de op één na meest gewilde beleggingscategorie onder Europese beleggers, met een netto-instroom van in totaal €6 miljard. Dit werd veroorzaakt door een beginnende herallocatie: veel beleggers verlegden hun kapitaal van de te dure Amerikaanse markten naar Europese aandelen. Waarderingsverschillen en het vooruitzicht van een versoepeling van het begrotingsbeleid in de EU en Duitsland waren doorslaggevende factoren.

Analisten blijven positief over Europa. “De veerkracht van Europa en de onderwaardering ten opzichte van de VS creëren een vruchtbare bodem voor selectieve kwaliteitsaandelen en dividendstrategieën”, schrijft Polar Capital in een onderzoeksnotitie van 16 april. “Vooruitkijkend zouden beleggers moeten overwegen om hun allocatie naar Europa te verhogen.”

DWS ziet de Amerikaanse aandelenmarkt als het grootste slachtoffer van het Amerikaanse tarievenbeleid. De tarieven zullen Europa niet sparen. Maar de “hoge waarderingskloof in combinatie met de hervorming van de Duitse schuldenrem maken Europese aandelen relatief aantrekkelijk”, zegt CIO Vedda.

Met het oog op de onzekerheid ziet DZ Bank de aandelenmarkten in eerste instantie zijwaarts bewegen op een volatiele manier, maar is ook positief op de middellange termijn. “Pas later in de tweede helft van het jaar zou er ruimte moeten zijn voor andere beïnvloedende factoren in de perceptie van marktdeelnemers”, schrijven Sören Hettler en Christoph Müller in een blogpost van DZ Bank op 11 april met het oog op geplande belastingverlagingen in de VS en de eerste echte effecten van de Europese begrotingsprogramma’s. “Naarmate het sentiment op de langere termijn verbetert, zien wij de DAX en de Euro Stoxx 50 tegen het einde van 2025 stijgen naar respectievelijk 23.000 en 5.400 punten. Medio 2026 zien we een opwaarts potentieel voor beide Europese indices tot nieuwe recordhoogtes in het bereik van 25.000 en 5.900 punten”, aldus het rapport.

Voor beleggers betekent dit dat ze uithoudingsvermogen moeten tonen. Dan Lefkovitz, strateeg bij Morningstar Indexes, adviseert beleggers om zich niet gek te laten maken door het dagelijkse heen en weer geslinger op de aandelenmarkten. “Het is cruciaal om de grote stijgende dagen van de markt mee te maken. Daarom is het een slecht idee om in en uit aandelen te springen,” schrijft hij. “Als je een afwachtende houding aanneemt, kan je portefeuille profiteren van onvoorziene oplevingen.”

Bunds als veilige haven

De laatste omwentelingen hebben ook hun sporen nagelaten op de obligatiemarkten. Tot begin maart steeg het rendement op tienjarige Duitse staatsobligaties sterk - gedreven door de verwachting van meer nieuwe leningen als gevolg van het nieuwe begrotingspakket. De koersen, die in de tegenovergestelde richting van de rendementen bewegen, daalden. “Op 5 maart beleefden Duitse staatsobligaties hun donkerste dag in de geschiedenis van de eurozone, toen het rendement op de 10-jaars benchmarkobligatie met 30 basispunten omhoog schoot”, zegt Alessandro Tentori, CIO Europe bij AXA Investment Management. “De sterke reactie van de markt heeft te maken met het feit dat Berlijn de rol van pleitbezorger van het orthodoxe begrotingsbeleid overstijgt en zijn grote begrotingsruimte gebruikt voor structurele projecten. Dit zou een signaal kunnen zijn voor een verandering in de economische omstandigheden in Europa.

Met de escalatie van het handelsconflict kwam begin april echter een ander aspect op de voorgrond: de vraag naar Duitse staatsobligaties nam toe omdat het grillige Amerikaanse tarievenbeleid twijfel zaaide over de status van Amerikaanse staatsobligaties als veilige haven. Door de grote vraag stegen de prijzen en daalden de rendementen.

“Met iets meer dan 2,50% bevindt de rente op tienjarige Duitse staatsobligaties zich momenteel op een niveau dat begin maart voor het laatst werd gezien. Toen droegen het vooruitzicht van een enorme toename van de schuld en de versoepeling van de schuldenrem bij aan een tijdelijke stijging tot meer dan 2,90%. Sindsdien zijn de rendementen met schommelingen teruggekeerd," zei Helaba op 16 april.

De situatie is vergelijkbaar voor tweejarige Duitse staatsobligaties, maar hier speelt een ander aspect een rol: de verwachting van verdere en snellere renteverlagingen door de Europese Centrale Bank vanwege de somberder economische vooruitzichten als gevolg van de handelsoorlog. Hierdoor is de rente op 2-jaars obligaties sinds begin maart met 0,26% gedaald, vergeleken met een daling van 0,15% voor 10-jaars obligaties.

“Managers van vastrentende waarden zijn van mening dat de rente op schatkistpapier aantrekkelijk is op het huidige niveau”, zegt Evangelia Gkeka, Morningstar Senior Analyst Fixed Income. “Aangezien de uitgifte van obligaties om hogere uitgaven te financieren waarschijnlijk zal toenemen, zullen de rendementen naar verwachting iets stijgen als de schaarstepremie afneemt (er komt meer aanbod van obligaties op de markt). Bovendien blijven Duitse staatsobligaties een goede diversifier in een wereldwijd georiënteerde portefeuille vanwege hun safe-haven kenmerken.”

De auteur of auteurs hebben geen positie in effecten die in dit artikel genoemd worden. Ontdek meer over Morningstar's redactionele beleid.