2014 Was een lastig jaar voor actief beheerde aandelenfondsen. Dat bleek uit de nominaties voor de zeven aandelencategorieën van de Morningstar Awards waar van de 21 beleggingsfondsen er vijf een ETF of indexfondsen zijn. En het blijkt ook uit de winnaars, want 2 ETFs kregen Morningstar Award uitgereikt: Amundi MSCI Netherlands ETF in de categorie ‘Aandelen Nederland’ en iShares Core MSCI World ETF in de categorie ‘Aandelen wereldwijd’.
In de categorie ‘Aandelen Nederland’ bestonden de nominaties uit bijna alleen maar ETFs. Naast het winnende Amundi-ETF was ook Think AEX ETF genomineerd. Kempen Orange Fund hield als enige de eer hoog voor actief beheerde beleggingsfondsen.
“Nederlandse aandelen is een hele lastige categorie voor actieve fondsbeheerders”, verklaart Morningstar-analist Ronald van Genderen. “Ze worstelen met een klein universum. Zeker als de focus sterk op large-caps is gericht, is het moeilijk om de index te verslaan. Je ziet dat ze óf dicht tegen de index aan gaan zitten zoals SNS Nederlands Aandelenfonds óf van de index afwijken en hun eigen ruimte zoeken.
Zo liet BNP Paribas ruim één jaar geleden zijn Small Companies Netherlands Fund fuseren met BNP Paribas Netherlands Fund waardoor er één beleggingsfonds ontstond dat zich op kleine, middelgrote en grote Nederlandse ondernemingen richt. NN Dutch Fund (voorheen ING Dutch Fund) paste begin 2014 zijn benchmark aan en belegt voortaan voor 50 procent in Nederlandse large-cap ondernemingen en voor 50 procent in mid-caps.
Daarnaast zien we een aantal fondsen die het large-cap segment volledig links laten liggen en zich specialiseren in middelgrote en kleine Nederlandse ondernemingen, zoals Add Value Fund, Delta Lloyd Deelnemingen Fonds en Kempen Orange Fund.”
Ondanks dat het een lastige categorie is voor fondsbeheerders, ziet Morningstar het vermogen onder beheer bij beleggingsfondsen in Nederlandse aandelen niet noemenswaardig afnemen. Daarentegen komen er ook geen nieuwe fondsen bij. Volgens analist Van Genderen staat de toekomst van Nederlandse large-cap fondsen onder druk door concurrentie van ETFs. “Beleggingsfondsen in Nederlandse large-cap aandelen schuiven steeds meer op naar een all-cap strategie waarbij ze in small-, mid- en large-cap aandelen beleggen.”
MSCI Netherlands Index versus AEX Index
Nederlandse large-cap aandelen presteerden in 2014 beter dan mid-caps, maar small-caps lieten het hoogste rendement zien: de AEX Index eindige het jaar op een winst van 5,6 procent, de AMX pluste 1,1 procent en de AScX noteerde een winst van 15,5 procent .
Daardoor deden actief beheerde fondsen en ETFs in large-cap aandelen het vorig jaar goed. Bekende beleggingsfondsen in Nederlandse mid-caps als Delta Lloyd Deelnemingen Fonds hadden dan ook een moeilijk jaar. “Het is opmerkelijk dat Kempen Orange Fund zich wist te nomineren voor een Morningstar Award, want dat fonds belegt ook alleen maar in small- en mid-caps. Dat wist zich toch te onderscheiden.”
Dat er zich toch geen large-cap fonds onder de genomineerden bevindt komt door het kosteneffect. Kosten zijn een bepalende factor voor het rendement en ETFs zijn goedkoper dan actief beheerde fondsen omdat er geen beheer- en analistenteam hoeft te worden onderhouden. Dat de Morningstar Award uiteindelijk naar Amundi MSCI Netherlands ETF gaat en niet naar concurrent Think AEX ETF heeft te maken met de index die beide ETFs tracken.
Amundi volgt de MSCI Netherlands Index en Think de AEX Index en er zijn enkele belangrijke verschillen tussen de indices. De MSCI Netherlands is kleiner dan de AEX en volgt 22 ondernemingen tegenover 25 voor de AEX Index. Een ander belangrijk verschil is de weging van ondernemingen, bijvoorbeeld ASML. De chipmachinefabrikant heeft een gewicht van 10 procent in de MSCI Netherlands Index tegenover 8,27 procent in de AEX. De koers van ASML eindigde in 2014 31,54 procent hoger en dan maakt een grotere weging nogal wat uit voor het rendement. Een ander opvallend onderscheid is dat Shell niet is opgenomen in de MSCI Netherlands Index, terwijl het de grootste weging heeft in de AEX Index.
Amerikaanse aandelen
Voor de categorie ‘Aandelen wereldwijd’ is een zelfde verhaal te houden. Daar versloeg iShares Core MSCI World ETF de twee actief beheerde beleggingsfondsen JOHCM Global Select en Schroder ISF QEP Global Quality. Ook in deze categorie was actief fondsbeheer lastig en speelde de weging in Amerikaanse aandelen vorig jaar een belangrijke rol. “Amerikaanse aandelen maken voor 55 procent deel uit van de MSCI World Index. Weinig actieve fondsbeheerders hebben dezelfde weging en vorig jaar waren veel beheerders van fondsen in wereldwijde aandelen juist onderwogen in Amerikaanse aandelen vanwege de hoge waardering en de search for yield”, licht Morningstar-analist Jeffrey Schumacher toe. “Daarbij deden wereldwijde large-cap aandelen het beter dan mid- en small-caps, terwijl veel actieve fondsbeheerders juist bij de kleinere aandelen op zoek gaan naar extra rendement. Dat betaalde zich in 2014 niet uit waardoor het moeilijk was om de index te verslaan.”
Aandelenselectie
De categorie ‘Aandelen Verenigde Staten’ liet een tegenovergesteld beeld zien. Daar waren ook twee passieve fondsen - iShares Dow Jones US Select Dividend ETF en Vanguard US Opportunities – en één actief beheer fonds - JPMorgan Funds - US Value – genomineerd voor een Morningstar Award. Maar hier triomfeerde ‘actief’ over ‘passief’. Analist Schumacher: “Bij JPMorgan Funds - US Value is het vooral de aandelenselectie in de afgelopen vijf jaar in onder andere de sectoren basismaterialen en financiële dienstverlening die bijdraagt aan het goede rendement.”
Bekijk de winnaars van de Morningstar Awards in de diverse categorieën:
Winnaars aandelenfondsen