Om deze reden is de Nationale Pensioendialoog gestart en op basis hiervan presenteerde de staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid vorig jaar de hoofdlijnen waarlangs ons pensioenstelsel verder ontwikkeld zou moeten worden.
Vorige week vrijdag verscheen de langverwachte perspectiefnota Toekomst Pensioenstelsel die deze hoofdlijnen verder heeft onderzocht en uitgewerkt. Het is echter pas aan het volgende kabinet om hier concreet mee aan de slag te gaan. Waar gaat het nu eigenlijk allemaal over?
Toereikend pensioen voor alle werkenden
Steeds grotere groepen mensen dreigen buiten het pensioensysteem te vallen en daardoor te weinig pensioen op te bouwen. Dit geldt met name voor de flexwerkers, zelfstandigen of mensen die via hun werkgever geen pensioen opbouwen. Als mogelijke oplossing wordt gedacht aan een introductie van een pensioenplicht voor alle werkenden, waarbij bij die verplichtstelling wellicht rekening gehouden kan worden met persoonlijke omstandigheden. Denk bijvoorbeeld aan iemand die al heel veel vermogen heeft: moet zo iemand dan ook nog verplicht ergens pensioen opbouwen? Een minder stellig alternatief zou kunnen zijn: je beperken tot alleen de pensioenopbouw van de flexwerkers.
Eigen zeggenschap
Daarnaast is tijdens de Nationale Pensioendialoog naar voren gekomen dat deelnemers meer eigen zeggenschap over hun pensioen willen hebben. De nota gaat in op mogelijkheden om de premie-inleg te beperken of om een bedrag ineens op te nemen. Ook komt het bieden van maatwerk bij beleggingsbeleid aan de orde.
Nieuwe pensioenovereenkomst
Ook de aard van de toezegging moet anders. Ons huidige systeem biedt zogenaamde garantieregelingen, maar door de slechte situatie op de financiële markten zijn die gegarandeerde toezeggingen helemaal niet meer houdbaar en dreigt het 'afstempelen' van deze toezeggingen.
In de nieuwe regelingen mogen er dan ook geen beloftes meer worden gedaan die niet nagekomen kunnen worden.
De door de SER aangedragen alternatieven gaan uit van een persoonlijk pensioenvermogen, waarbij in meer of mindere mate collectief risico’s kunnen worden gedeeld. Naast varianten met een persoonlijk pensioenvermogen beschrijft de SER een ambitieovereenkomst met een collectief karakter.
Nieuwe methodiek voor pensioenopbouw
De 'doorsneepremie' (het systeem waarbij alle werkenden dezelfde premie betalen) ligt al geruime tijd onder vuur en het was al duidelijk dat het kabinet hier van af wil. Een vlakke premie en degressieve, leeftijdsafhankelijke pensioenopbouw moet er dan voor zorgen dat baanwisselingen minder negatieve gevolgen hebben voor de pensioenopbouw. Bovendien zouden de leeftijdsonafhankelijke premies het voor werkgevers aantrekkelijker moeten maken om oudere werknemers in dienst te nemen. Hoe dit concreet vorm moet krijgen (lees: fiscaal) is nog een hardere noot om te kraken. Per fonds zullen de generatie effecten weer anders zijn. De nota heeft het over een overgangsperiode van 25 jaar.
Hoe nu verder?
Het kabinet gaat de komende maanden verder met het studeren op deze principe-voorstellen. De bedoeling is dat de politieke partijen dit dan in hun programma’s op gaan nemen en het een verkiezingsthema wordt. Daarna komt pas de hele fiscale en juridische uitwerking.
Slotsom
Eigenlijk weten we nu dus nog niet zo veel. Of je nu kiest voor een individueel stelsel met collectieve trekjes of voor een collectief stelsel zonder garanties is lood om oud ijzer. Garanties zijn natuurlijk te prefereren, maar wat heb je er aan als die garanties erg laag zijn? Dan is misschien een defined contibution systeem waarbij de inleg hoog kan zijn een beter, zij het dan weliswaar onzeker, alternatief.
De nota zegt niets over de financiering van het geheel. Ons huidige stelsel van kapitaaldekking werkt niet in een wereld met lage of zelfs negatieve rentes en om die reden pleiten ook steeds meer deskundigen voor financiering via het omslagstelsel.
Enfin, er is al heel veel werk verzet, maar er moet ook nog heel veel gedaan worden. Op dit moment ligt eigenlijk alles nog open. Wat wel zeker is: deelnemers moeten steeds meer zelf verantwoordelijkheid voor hun financiële toekomst nemen. En ga er ook maar vast vanuit dat de riante pensioenen van onze ouders definitief tot het verleden behoren!
Lees ook eerdere columns van Greetje Remmerde:
- Stop uitstelgedrag: 3 redenen om te beginnen met pensioensparen
- Eerder stoppen met werken in zes stappen
- Ouderen voelen gevolgen van uitholling pensioensysteem