Gepensioneerden zitten vaak in hun maag met de vraag hoe ze een inkomen kunnen genereren uit hun beleggingsportefeuille. Tijdens hun pensioen komen twee verschillende behoeften samen: enerzijds de noodzaak om hun inkomen dat ze als werkenden via hun salaris verdienden te vervangen en anderzijds de behoefte om hun volledige portefeuille te beleggen in instrumenten die een inkomen kunnen genereren.
Dit fenomeen is waarschijnlijk ontstaan in een klimaat waarin rendementen gunstiger waren. Toen de obligatierendementen hoger waren, konden veel gepensioneerden gemakkelijk hun portefeuille het geld laten genereren dat ze nodig hadden om van te leven, zelfs via geldmarktproducten en obligaties.
Hoe aantrekkelijk het ook lijkt om te leven van het inkomen uit een portefeuille zonder aan de hoofdsom te komen, dat is niet de enige manier - of zelfs de beste manier - om geld te halen uit een pensioenportefeuille. Omdat er meer dan één manier is om dat voor elkaar te krijgen, stel ik voor dat we in de term ‘pensioeninkomen’ laten vallen en vervangen door ‘pensioen kasstroom’.
In sommige soorten beleggingsjaren, zoals enkele die we dit decennium hebben meegemaakt, is de verkoop van sterk opgelopen beleggingen zelfs een beter verdedigbare manier om in de kosten van levensonderhoud te voorzien dan door krampachtig te blijven zoeken naar een karig rendement.
Hier volgt een lijstje met enkele belangrijke strategieën om tijdens je pensioen een kasstroom te genereren uit je beleggingsportefeuille. Er is niet één 'juiste' manier om het te doen, dus iedere strategie is voorzien van voors en tegens.
1. De inkomen-gebaseerde benadering
Met behulp van deze strategie leeft een gepensioneerde van de inkomsten die zijn aandelen, obligaties en liquide middelen weten te genereren.
Voordelen: Omdat de hoofdsom onaangeroerd blijft, biedt deze benadering de zekerheid dat de gepensioneerde niet langer leeft dan zijn vermogen groot is. Van dat vermogen blijft daardoor ook het een en ander over voor erfgenamen of om iets extra’s te doen.
Nadelen: Vanuit het oogpunt van levensstijl geven de meeste gepensioneerden de voorkeur aan een voorspelbare inkomstenstroom, net zoals ze hadden toen ze een salaris verdienden. Maar door alleen te vertrouwen op de inkomstenstroom, loopt de gepensioneerde het risico dat die inkomsten worden aangetast als het met het rendement tegenzit. Bovendien, gezien de lage opbrengsten in het huidige beursklimaat, kan het rendement zo laag zijn dat de inkomsten die dat oplevert te laag zijn om te voorzien in de kosten van levensonderhoud. Dat wordt de gepensioneerde min of meer gedwongen om toch de hoofdsom aan te spreken of om te beleggen in beleggingen met een veel hoger risico. Maar hoe hoger het risico, hoe groter de kans op verlies gedurende de beleggingsperiode.
2. De herbeleggen en herwegen benadering
In deze strategie belegt een gepensioneerde alle inkomsten, dividenden en winsten opnieuw in de portefeuille. Die wordt periodiek geherbalanceerd, waarbij de beleggingen die het best hebben gepresteerd worden teruggeschroefd om de blootstelling aan de diverse vermogenscategorieën weer in lijn te brengen met de beleggingsdoelen van de portefeuille.
Voordelen: Het grote voordeel van de total-return benadering is dat die - in tegenstelling tot een inkomen-gerichte strategie - de marktbewegingen en waarderingen heel nauwgezet volgt. Dat dwingt de belegger om regelmatig beleggingen die in koers zijn opgelopen te verkopen en ondermaats presterende categorieën te houden of zelfs bij te kopen. Een belegger die deze strategie volgt tijdens de bear-markt bijvoorbeeld, zou zijn blootstelling aan obligaties van hoge kwaliteit verminderen om zijn kosten van levensonderhoud te dekken.
Nadelen: Herwegen zet beleggers vaak te snel aan om de blootstelling in een bepaalde vermogenscategorie af te bouwen en dat kan het total return potentieel van de portefeuille verminderen. Dat pleit voor het aanhouden van liquiditeit voor levensonderhoud ter waarde van ten minste twee jaar, waardoor de gepensioneerde meer armslag krijgt bij het bepalen van het moment van beleggingen verkopen in het kader van een herweging.
3. De inkomen en herwegen-gebaseerde benadering
Met deze strategie leunt een gepensioneerde op zowel de inkomsten uit zijn portefeuille als op herbalanceren van de portefeuille om in zijn kosten van levensonderhoud te voorzien. Inkomsten komen uit kasmiddelen, obligaties en dividenduitkeringen op aandelen. Als de inkomsten daaruit ontoereikend zijn, kan de gepensioneerde overgaan tot herbalanceren van de portefeuille om in de behoefte aan extra kasstroom te voorzien.
Voordelen: Door deels te vertrouwen op inkomen uit de portefeuille, biedt deze aanpak een basis aan kasstroom om aan te wenden voor de kosten van levensonderhoud. Die inkomsten kunnen in neergaande markten juist stijgen, omdat in dergelijke periodes de rendementen tegengesteld bewegen aan de koersen. Dat extra inkomen kan op zijn beurt helpen om te vermijden dat de gepensioneerde in een slechte markt genoodzaakt wordt om zijn hoofdsom aan te spreken en dat brengt een zekere mate van rust met zich mee.
Nadelen: Als de koersen dalen, dan gaat het inkomen genererend vermogen van beleggingen vaak omhoog. In plaats van dat inkomen aan te wenden voor levensonderhoud, zou de belegger er in zulke markten juist beter aan doen om dat inkomen te herbeleggen in zijn portefeuille in plaats van om het aan te wenden voor bestedingen.
4. Lijfrente
Terwijl de vorige strategieën alle betrekking hebben op het verkrijgen van de kasstroom uit een portefeuille, een lijfrente is een heel ander type product. In de meest elementaire vorm van een lijfrente, een direct ingaande lijfrente met eenmalige premie, ontvangt de koper levenslang een inkomstenstroom in ruil voor een eenmalige storting.
Voordelen: Veel lijfrentes zijn bedoeld om een inkomstenstroom te genereren gedurende de volledige levensduur, en dat is een mechanisme dat met geen enkel traditioneel beleggingsproduct verkrijgbaar is. Zulke gegarandeerde levenslange inkomsten zijn met name aantrekkelijk voor mensen zonder pensioen. En omdat lijfrentes het langlevenrisico delen - dat wil zeggen, het vermogen van de mensen die vroeg sterven blijft in de pot – kan dat hun uitkeringen in vergelijking met de beleggingen stimuleren.
Nadelen: Het grote nadeel van elke vorm van lijfrente is het verlies van liquiditeit. Middelen die eerst direct onder controle van de gepensioneerde waren, zijn niet meer toegankelijk voor besteding. Veel soorten lijfrentes kennen ook hoge kosten, en kan een deel van hun rendement afsnoepen. De kredietwaardigheid van de verzekeringnemer is ook een potentiële risicofactor. Ten slotte worden de uitbetalingen aan de meest elementaire soorten lijfrente gekoppeld aan de huidige renteniveaus, zodat uitbetalingen momenteel laag zijn in vergelijking met historische gemiddelden.
Deze week is het weer Pensioen3daagse. Op 31 oktober, 1 en 2 november besteden we aandacht aan het thema pensioen. We praten u bij over actuele ontwikkelingen, regelgeving en we leggen u uit hoe u kunt beleggen voor uw pensioen. Dat doen we met concrete voorbeelden en de rekensommen die daar bij horen.
