In reactie op het incident dat in mei in West-Australië plaatshad, heeft het rating bureau Sustainalytics (een dochteronderneming van Morningstar) de ESG risico rating van Rio Tinto verhoogd van 3 naar 4 op een schaal van 5. De ESG risico rating is daarmee van 'significant' naar 'hoog' gegaan.
'Het incident heeft de reputatie van Rio Tinto als leider op het gebied van verantwoorde mijnbouw erg geschaad en daarmee het draagvlak van haar activiteiten sterk negatief beïnvloed', aldus Sustainalytics. Enrico Colombo, analist bij het ratingbureau, zegt dat het schandaal veel van de vooruitgang die het bedrijf had geboekt op het gebied van milieu en op sociaal vlak weer teniet heeft gedaan. Bovendien wordt het hierdoor ook moeilijker voor het bedrijf om in de toekomst weer met inheemse volkeren samen te werken. Hij ziet het Australische incident als een afrekening voor Rio na een reeks eerdere schandalen, en denkt dat mijnbouwbedrijven in de toekomst meer op hun hoede zullen zijn voor het opereren in 'cultureel gevoelige' gebieden.
We hebben natuurlijke hulpbronnen nodig
Zouden ESG beleggers, gezien een hele reeks van schandalen in dit gebied, mijnbouwbedrijven zoals Rio nog wel in overweging moeten nemen voor hun portefeuille?
Ashley Hamilton Claxton, hoofd responsible investment bij Royal London Asset Management, denkt van wel. Ze zegt dat de transitie naar low carbon tot op zekere hoogte afhangt van de activiteiten van mijnbouwbedrijven: aluminium en koper bijvoorbeeld worden gebruikt voor de vervaardiging van elektrische auto’s.
Er is een enorme variëteit aan benaderingen binnen ESG fondsen, volgens Hamilton Claxton is het door de lijn die het fonds volgt en waar het in mag beleggen 'steeds ongebruikelijker geworden dat een fonds zegt: je bent een slecht bedrijf en we gaan je uitsluiten.'
Bij bedrijven met een bevlekt blazoen kijken we ook naar tekenen van verbetering, legt ze uit. De focus ligt nu meer bij engagement – zodat bedrijven hun manier van doen veranderen – in plaats van uitsluiten. 'Mijnbouwbedrijven doen het over het algemeen best netjes als het gaat om het beheersen van hun ESG risico', voegt Hamilton Claxton toe. Een voorbeeld hiervan is de reactie van bedrijven op de ramp met de Braziliaanse Vale dam, waarbij in 2019 meer dan 250 mensen omkwamen, om herhaling te voorkomen.
Daarnaast gaan mijnbouwbedrijven volgens haar steeds bewuster om met de effecten die hun dagelijkse activiteiten hebben op het milieu. Zo worden bijvoorbeeld dieseltrucks die de grondstoffen vervoeren vervangen door elektrische voertuigen.
Passief ESG-beleggen
Veel ESG-gerichte beleggers voelen zich misschien nog steeds niet echt op hun gemak bij het bezit van dit soort aandelen, en dat kan een probleem zijn. Rio Tinto zit in portefeuille bij een aantal, actieve en passieve, fondsen met een ESG-mandaat. Het is onvermijdelijk dat grondstofbedrijven zoals Rio en concurrent BHP deel uitmaken van deze indices, zegt Hamilton Claxton, de grootste bedrijven zijn er in opgenomen omdat deze strategieën een 'best in class' benadering combineren met een weging naar marktkapitalisatie.
De index sluit echter wel bepaalde sectoren actief uit, zoals de tabaks-, wapen- en steenkoolindustrie. Volgens FTSE Russell, dat de index samenstelt, krijgt een bedrijf dat onder een bepaalde ESG-drempel valt 12 maanden de tijd om de boel op orde te krijgen voordat het uit de index wordt verwijderd. 'Zo stimuleren we verbeteringen in de bedrijfsvoering en, mocht het bedrijf verbeteren, reduceren we de omzet van de index', aldus de methodologie van FTSE Russell.
Elizabeth Stuart, duurzaamheidsanalist bij Morningstar, betoogt dat door de opname van bedrijven als Rio Tinto of BHP in duurzaamheidsindices het voor beleggers juist heel belangrijk is hierover goed geïnformeerd te zijn. Ook al leveren mijnbouwbedrijven materialen aan belangrijke duurzame producten zoals elektrische voertuigen en zonnepanelen; de schade die Rio in Australië aanrichtte gaat de acceptabele bedrijfspraktijken ver te boven. 'Een belegger moet begrijpen welke grote ESG risico’s er zijn wanneer hij bedrijven de kans en de middelen geeft om het milieu en de gemeenschappen waarin ze actief zijn te vernietigen', zegt ze.
Heeft Rio genoeg gedaan?
Hoe kunnen vermogensbeheerders invloed uitoefenen op het gedrag van bedrijven zoals Rio die een ESG schandaal hebben meegemaakt? Rio Tinto-managers hebben na intern onderzoek allereerst de bonussen afgeschaft. Het grootste pensioenfonds van Australië, AustralianSuper, vond deze maatregel echter niet ver genoeg gaan.
Bij bekendmaking van de veranderingen in het bestuur, die onder de druk van aandeelhouders tot stand zijn gebracht, verklaarde Rio dat 'belangrijke belanghebbenden hun bezorgdheid hebben geuit over de bestuurlijke verantwoording voor de gemaakt fouten van de directie.'
Volgens Tal Lomnitzer, beheerder natuurlijke grondstoffen bij Janus Henderson, zetten deze ontslagen een streep onder het schandaal dat met het opgeven van bonussen alleen niet lukte. 'Wij steunen de door het bestuur van Rio Tinto aangekondigde managementverandering als reactie op de vernietiging van cultureel belangrijk erfgoed in West-Australië. Ons beleggingsproces hecht veel belang aan ESG en ons team heeft dan ook opgeroepen tot verdere actie naar aanleiding van het Juukan Gorge-debacle.'
Mathew Hodge, mijnbouwanalist bij Morningstar, zegt dat door het schoon schip van het bestuur het bedrijf en de beleggers weer verder kunnen: 'Wij geloven dat het nieuwe management er alles aan zal doen om een herhaling van Juukan Gorge te voorkomen en hun sociaal draagvlak te behouden.'
Lees meer over aandelen:
- Adyen neemt overtuigend voorsprong op concurrenten
- Ultimate Stock Pickers overwogen in grondstoffen en financials