Voor grofweg twee derde van het bruto binnenlands product wereldwijd geldt inmiddels officieel dat die klimaatneutraal tot stand moet komen. Dan hebben we het dus over 66,7% van (de waarde van) alle in een land geproduceerde goederen en diensten – en dat overal ter wereld.
Willen we met z’n allen dat doel bereiken, dan moeten we 90% van de kolenreserves, en 60% van de olie- en gasreserves onder de grond laten zitten. Dat was althans wat onlangs bleek uit een onderzoek van University College London. De conclusie voor beleggers is dat dit gaat zorgen voor een gigantische hoeveelheid gestrande activa op de balans van bijvoorbeeld mijnexploitanten en olie- en gasbedrijven.
Wat gestrande activa, ofwel stranded assets, ook alweer zijn? Dat zijn investeringen die bedrijven al gedaan hebben, maar niet meer te gelde kunnen maken, zo luidt de definitie van het Internationaal Energie Agentschap.
Hoeveel geld er in totaal gemoeid gaat met die gestrande activa, is lastig te preciseren. Want dat hangt natuurlijk ook van zaken zoals de olieprijs af – en die is, zoals we de afgelopen anderhalf jaar in coronatijd weer gemerkt hebben, uiterst onvoorspelbaar. Maar duidelijk is in elk geval dat het niet helpt als de olie- en gassector het probleem van stranded assets voor zich uit blijft schuiven.
Alternatieve inkomsten noodzakelijk
En hoe langer ze dat blijven doen, des te duurder het gaat worden voor bedrijven om de kasstroom die ze kwijtraken vanwege die stranded assets te compenseren. Volgens berekeningen van Oxford University en University College Cork lopen olie- en gasbedrijven in totaal circa €114 miljard aan verloren kasstromen mis als energiebedrijven in 2040 stoppen met het gebruik van fossiele energie.
Om te voorkomen dat dit negatieve gevolgen heeft voor hun aandelenprijzen, kredietwaardigheid en winst, moeten Europese energiebedrijven snel méér gaan investeren in groene technologie, waarschuwt een van de onderzoekers, Ben Baldecott. ‘Dat is nodig om nieuwe inkomsten te genereren, ter verzachting van het leed van gestrande activa op het gebied van fossiele energie’, aldus Baldecott, directeur van het Oxford Sustainable Finance Program van de University of Oxford.
Die nieuwe inkomsten zijn hard nodig, zo blijkt uit een analyse van de Wall Street Journal. Die berekende dat Amerikaanse en Europese olie- en gasbedrijven in het eerste drie kwartalen van 2020 al $145 miljard hebben moeten afschrijven op de boekwaarde van hun assets, omgerekend zo’n €128,2 miljard. Dat is het hoogste bedrag sinds 2010.
De Amerikaanse boekhoudregels schrijven voor dat bedrijven activa moeten afschrijven als de verwachte kasstroom daaruit lager uitvalt dan de huidige boekwaarde. Een deel van die afschrijving is het gevolg van de cyclische olieprijs, maar duidelijk is ook dat veel activa onrendabel worden in een uitstootarme wereld. Sommige fondsmanagers stoten simpelweg hun investeringen af in bedrijven die zwaar blootgesteld zijn aan sectoren met een hoog ‘gestrande activa-risico’ – zoals de kolenindustrie. Axa deed dat bijvoorbeeld al in 2017.
Het risico van vastgoed
Maar het risico dat je als belegger geld hebt gestoken in bedrijven die tegen die probleem van gestrande activa aanlopen, loop je heus niet alleen met aandelen in tabaksfabrikanten of olie- en gasconcerns. Zo lopen bedrijven in de vastgoedsector ook een aanzienlijk risico. Zoals onlangs in een rapport stond dat geschreven was door het Klimaatprogramma van de Verenigde Naties en Henley Business School: ‘Als vastgoed niet kan worden verzekerd tegen negatieve gebeurtenissen en niet als onderpand kan worden gebruikt voor een lening, zal het zijn waarde verliezen en bestaat het risico dat het een stranded asset wordt.
Tom Walker, specialist in vastgoedaandelen bij Schroders, vindt het logisch dat de vastgoedsector een belangrijke rol moet spelen bij het realiseren van een uitstootloze wereld. Hij wijst erop dat die verantwoordelijk is voor 30 tot 40% van de totale uitstoot van broeikasgassen. Gestrande activa in de vastgoedsector zijn in zijn optiek gebouwen waarvan de verbouwingskosten die nodig zijn om ze te laten voldoen aan de huidige wetgeving, hoger liggen dan de waarde van de panden zelf.
Kortom, in de strijd om de wereld uitstootarm of zelfs uitstootvrij te maken – ofwel to decarbonise – is er sprake van grote onbedoelde, bijkomende schade. Het gevolg daarvan is, concluderen de analisten van Morningstar, dat een heel scala aan activa minder waard wordt – ook al hebben bedrijven daar ooit veel geld voor betaald en staan de bewuste activa nog steeds op hun balans. Maar het is begrijpelijk dat beleggers geen trek hebben om de dupe te worden van deze ontwaarding.
