Het is een nieuw fenomeen in beleggingsland dat zo'n beetje het midden houdt tussen beleggen in kunst en crypto's: NFT's, digitale afbeeldingen die je kunt kopen en die hopelijk meer waard worden. Het is een wat schimmige wereld waarover je meer moet weten, of je nu van plan bent ze te kopen of niet.
Wat is precies een NFT?
Non-fungible tokens (NFT's) zijn dingen die niet kunnen worden vervangen. Meer specifiek zijn het "immateriële stukjes inhoud die worden geleverd met een digitale handtekening die kunnen worden gebruikt om de authenticiteit online te verifiëren", zegt Madeline Hume, Senior Research Analyst voor opkomende activaklassen bij Morningstar. "NFT's zijn een digitaal bezit, maar in tegenstelling tot andere digitale activa zoals cryptocurrency-tokens zijn ze uniek en niet uitwisselbaar."
Denk aan een NFT als een uniek item, bijvoorbeeld een echt schilderij, of een exemplaar van een item uit een (grote) oplage, bijvoorbeeld voetbalplaatjes waarvan er veel exemplaren zijn maar die elk een eigen unieke waarde hebben.
"Van alles kan een NFT worden gemaakt", zegt Adam Henry, crypto-expert bij Harbourfront Wealth Management in Winnipeg. "Mensen nemen iets als een tweet, afbeelding of meme en maken daar een NFT van, waardoor dat op zichzelf een 'origineel' wordt. Dat nieuwe origineel kan dan worden gekocht en verkocht, net als ieder ander kunstwerk, en het kan niet worden gerepliceerd of opgelicht."
Hoe worden NFT's gebruikt?
Veelgebruikte toepassingen van NFT's zijn onder meer digitaal artwork, concerttickets en vaccinatiebewijzen. Het eigendom van NFT's ligt bij degene die het token heeft. Die hoeft dus niet het digitale bestand of kunstwerk zelf te hebben, maar wel een link naar het bestand of een inlog daartoe. Bob Seeman , tech-ondernemer en auteur van het bitcoin-sceptische boek The Coinmen voegt toe: "Tussen de marktplaats die het eigenlijke bestand host, en het account op die marktplaats en de blockchain die die 'link' terug naar het bestand bevat, heb je een NFT."
Moeten beleggers zich er wat mee?
We kunnen allemaal bekend raken met NFT's, vooral als bedrijven nieuwe toepassingen voor de echte wereld bedenken, voorbeeld reistickets, bioscoopkaartjes of voucker voor een wekelijkse sushi-maaltijd voor het leven. Maar voorlopig worden NFT's meestal geassocieerd met mensen die digitale kunst verzamelen en verhandelen. Mensen investeren in beeldende kunst. Dan kunnen NFT's ook, zou je zeggen.
In de kern bevatten NFT's elementen van cryptovaluta; er komen dus crypto-attributen bij kijken. Ethereum is typisch het token bij uitstek voor NFT's omdat het aanpasbaar is. Die wordt ook gebruikt als de valuta voor aankoop.
Helaas kost dat een aanzienlijke hoeveelheid elektriciteit. Milieuproblemen zijn dus een potentieel nadeel voor NFT's, en dat moeten ESG-beleggers meenemen bij hun beslissing. Een ander kenmerk van crypto is het vermogen om te evolueren. "Het goede nieuws is dat de Ethereum-standaard al werkt aan het verminderen van dit probleem als een kostenbesparend en efficiëntie-initiatief", zegt Adam Henry. En er zijn argumenten te bedenken voor sociaal-positieve eigenschappen van NFT's, zoals het binnenhalen van nieuwe groepen investeerders.
Of zelfs als een educatief hulpmiddel. "We hebben verhalen gehoord van klanten dat hun kinderen op school over NFT's leren vanuit een beleggingsperspectief", zegt Henry, "We vinden dat interessant, aangezien de typische tiener zich niets aantrekt van traditioneel beleggen met aandelen en obligaties.”
Het is ook geen slechte zaak om de eigendomsrechten voor artiesten en kunstenaars te verbeteren. Zij kunnen dan eindelijk aanspraak maken op hun werk in de digitale wereld. "Veel early adopters waren kunstenaars die NFT's wilden gebruiken als inkomstenbron in het licht van een precaire pandemische economie", aldus Henry.
Kun je het eigenlijk wel weergeven?
Wie in NFT's wil investeren, moet zich afvragen of hij zich op zijn gemak voelt met kunstbezit volgens de blockchain, want voor de koper zijn er belangrijke verschillen waarmee rekening moet worden gehouden. "Art prints in beperkte oplage geven een persoon in ieder geval het wettelijke recht om de print overal te laten zien en op te hangen. Bijna geen enkele NFT's doet dat", zegt Seeman, die tevens advocaat is.
Het bezit van een afdruk van een kunstwerk geeft niet het recht om de afdruk te mogen reproduceren, maar "NFT's geven dat recht evenmin", zegt hij, "het is gewoon een verbinding, geen eigendomsrecht."
Wat als iemand anders mijn NFT kopieert en verspreidt? Het maakt niet uit hoe vaak NFT's worden gekopieerd, de "kunstenaar of maker kan nog steeds de auteursrechten en reproductierechten behouden, zoals bij fysieke kunstwerken", zegt Seeman, want de blockchain houdt ondanks alle vervolgstappen bij wie de oorspronkelijke eigenaar is.
Eigendom van NFT's is ingewikkeld
Wanneer het eigendom van een stuk digitale kunst is toegewezen aan iemand via de blockchain, is het voor altijd. Of in ieder geval totdat het volgende blok op de blockchain wordt toegevoegd - waar in theorie een 'licentie beëindigd'-notitie in zou kunnen zitten, aldus Seeman: “De eigenaar zou de NFT effectief kunnen beëindigen. Het probleem wordt dan echter welke waarde de NFT heeft als de eigenaar eenzijdig een NFT zou beëindigen. De waarde van de NFT zou dan simpelweg verdampen.”
De blockchain-structuur van NFT's roept ook enkele privacyproblemen op met betrekking tot hun potentiële "uiteindelijke vorm", zegt Dan Olson, een Youtuber die onlangs een twee uur durende kritiek op NFT's heeft opgesteld. Hij legt uit dat een op blockchain gebaseerde toekomst met NFT's die specifiek bij een persoon horen, een groot probleem zou zijn. Gelukkig is dit ESG-risico een eindje weg, maar er zijn tegenwoordig al enkele sociale implicaties van de structuur, volatiliteit en viraliteit van NFT's.
"Veel van de vragen die ik van jongere mensen krijg, is dat ze een vriend hebben horen zeggen dat ze veel geld hebben verdiend met NFT's en dat ze mee willen doen aan de opwinding", zegt Olsen, "Het is misschien niet echt gunstig om een jongere generatie hun ontdeekingsreis in de beleggingswereld te laten beginnen door hun spaargeld te steken in iets in de hoop op een rendement dat drie of vier keer over de kop gaat in een paar maanden tijd. Onthoud dat beleggen geen gokken is."
NFT's kunnen een bubbel zijn
Het anonimiteitsaspect van crypto is een groot probleem voor NFT's als investeringen als het gaat om 'wash trading'. Stel je een stel portemonnees voor die elk een lange reeks willekeurige cijfers voorstellen en die allemaal een serie digitale prints van één kunstenaar opkopen. Bij een beperkt aanbod stijgt de prijs. Maar waren al die portemonnees misschien wel van de kunstenaar zelf? Wie weet? Het kan. En dat is het probleem met wash-trading. Het gebeurt in de vorm van een uitwisseling, en alleen die uitwisseling ziet wat er gebeurt. Je weet niet wat daar achter zit", zegt Seeman.
Moet je vasthouden aan investeren in kunst?
"De prijs van kunst wordt bepaald door de mode", waarschuwt Dan Kemp, Global Chief Investment Officer voor Morningstar Investment Management, "Hoewel sommigen dergelijke mode kunnen herkennen, hebben de meesten die capaciteit niet."
Oké, maar hoe zit het dan met full-time kunstverzamelaars? Kan dat niet hetzelfde zijn met NFT's? Er zijn verzamelaars en handelaren van beeldende kunst, zegt Seeman, maar dat zijn experts met kennis en kunde. En het is meer een vak om bij te blijven met de mode dan dat het een belegging is. “Een goed voorbeeld van de impact van mode is de prijsdaling van antieke meubelen. Die hebben veel dezelfde kenmerken als beeldende kunst, maar het segment heeft een verschrikkelijke waardevermindering meegemaakt”, voegt Kemp toe.
De kunstwereld wordt ook geconfronteerd met vragen over de integriteit van haar markt. Vergelijk kunstbeoordelaars met de 'scheidsrechters' tijdens de subprime-hypotheekcrisis. "De ratingbureaus werden betaald door de machtigste spelers in het spel", betoogt journalist Michael Lewis in een podcastaflevering over de machinaties en invloeden binnen de beeldende kunstmarkt.
Is het mogelijk om een deskundige NFT-koper te zijn? Ja. Filteren ze actief alle wash-trading weg? Ja. Kijken kunstverzamelaars voortdurend uit voor vervalsingen? Waarschijnlijk. Wilt u dat uw beleggingen met dit soort risico's worden geconfronteerd? Niet aannemelijk.
NFT's als NFT's
"Ik zou kunst zien als iets om van te houden om wat het is, in plaats van het te zien als een investering", zegt Kemp. Je houdt van de manier waarop het eruit ziet, klinkt, voelt, betekent. Kunst om de kunst.
Seeman zou graag een NFT 1-van-10 print van een schilderij uit het Louvre bezitten, misschien als onderdeel van een liefdadigheidsinzamelingsactie. Dat zou leuk zijn. Dat heeft nut, vindt hij. En hij ziet kansen om dingen te maken die zinvol zijn. "Bijvoorbeeld een print van een favoriete WK-goal voor voetbalfans. Dat kunnen ze een stukje van hun favoriete sport op een andere manier bezitten".
NFT's zijn een interessant, veelzijdig en handig hulpmiddel. Geen investering. Dat betekent niet dat ze geen waarde hebben. Het enige dat er toe doet, is wat ze voor jou waard zijn.
