Zorgen in elektrisch rijden industrie over toeleveringsketen

De wereldwijde disruptie die de toeleveringsketens al twee jaar parten speelt, heeft inmiddels dusdanige vormen aangenomen dat de productie van elektrische auto's in de knel komt. Het begon het de lockdowns en productiestops als gevolg van de covid-pandemie vanaf maart/april 2020, en daarna kwam er de oorlog in Oekraïne nog eens bij. Bovendien hanteert de Chinese overheid een 'zero covid' beleid voor uitbraken die nu plaatsvinden, dus nog altijd zijn er lokale lockdowns en productie-onderbrekingen.

Politieke en diplomatieke kwesties laten de spanningen nog verder oplopen, bijvoorbeeld het bezoek van Nancy Pelosi, de voorzitter van het Amerikanse Huis van Afgevaardigden aan Taiwan. Alles bij elkaar dus een perfect storm, die de wereldwijde industrie al behoorlijk lang ontregelt.

Een booming industrie

Voor al de producten in de industrie van elektrische auto's worden bovengemiddeld getroffen, omdat er voor sommige componenten een behoorlijke afhankelijkheid van slechts enkele spelers of regio's opd ew wereld is ontstaan. Zolang alles goed gaat, is dat geen probleem, maar in de huidige economische en politieke situatie is het dat wel.

China is bijvoorbeeld wereldwijd dominant op het gebied van de productie van lithium-ion batterijen. Grondstoffen zoals kobalt komen uit voornamelijk Congo en de stijgende energiekosten in het algemeen raken de autofabrikanten net zo hard als andere industrieën.

Deze problemen knellen des te meer, omdat elektrisch rijden razendsnel groeit. De verkoop van elektrische auto's is in korte tijd snel gegroeid, zo blijkt uit onderstaande grafiek:

Verkoop van elektrische auto's per land (2016-2021)

Bron: Global EV Outlook 2022, EIA.
BEV: volledig elektrisch; PHEV: Plug-in hybride

Morningstar-analist Seth Goldstein over de opmars van elektrisch rijden: "EV's waren afgelopen jaar wereldwijd goed voor 5% van de totale verkoop van nieuwe auto's." De analist verwacht dat dat snel verder zal stijgen: "Omdat EV's steeds goedkoper worden en hun functionaliteit steeds dichter in de buurt komt van die van brandstofauto's, worden ze voor steeds meer mensen een aantrekkelijk alternatief. Bovendien is er steeds meer keus, omdat meer en meer fabrikanten zich op EV's storten en verschillende modellen in verschillende prijsklassen aanbieden". De analist denkt daarom dat ook in tijden van eventuele recessie de groei zal aanhouden.

Kobalt en oorlog

In de toeleveringsketen zijn grondstoffen sterk aan een klein aantal regio's verbonden. Kobalt is een van de belangrijkste bestanddelen van accu's en van dat materiaal komt 70% uit mijnen in Congo. Het tweede land dat dit materiaal delft en op grote afstand volgt als op één na grootste producten, is Rusland. Bovendien is China een van de grootste kopers en verwerkers van kobalt in de eigen batterij-industrie. Ook in Australië is kobalt overigens te vinden.

Niet echt een geruststellend wereldkaartje dat hieruit naar voren komt. Daarom zijn investeerders, onder wie de bekende miljardairs Jeff Bezos, Michael Bloomberg en Bill Gates, op zoek naar mogelijkheden om in andere landen de winning van kobalt te realiseren.

In Congo spelen tal van interne gewelddadige conflicten die het land ontwrichten. Volgens UNHCR, de vluchtelingenorganisatie van de Verenigde Naties, vallen er slachtoffers bij pogingen van groeperingen om met geweld de macht over de mijnbouwgebieden in handen te krijgen. Daarbij zijn volgens de organisatie alleen al dit jaar honderden doden gevallen.

In brede zin betekent dat forse ESG-risico's voor deze lokale industrie. Morningstar's data-onderdeel Sustainalytics heeft daar een analyse van gemaakt. Zo'n 15-30% van de kobaltwinning in Congo vindt plaats in kleine en slecht geoutilleerde dagmijnen waar de arbeidsomstandigheden abominabel zijn. Toch zijn er altijd arbeiders voor te vinden, want zij zijn afhankelijk van de inkomsten die dit werk hen biedt, hoe slecht de omstandigheden ook zijn.

Daarbij komt nog eens de milieuvervuiling die de open mijnen veroorzaken, bijvoorbeeld verontreiniging van waterbronnen en rivieren. Alles bij elkaar zijn de risico's voor milieu- en sociale aspecten, de E en S in ESG, enorm. 

Batterijproducenten zoeken oplossingen

De grote producten van batterijen proberen oplossingen te vinden voor de problemen in hun leveringsketen. Voor hen is dat breder dan arbeidsomstandigheden en milieu; ook kwaliteit van het product en leveringszekerheid zijn noodzakelijk om snelheid en volume te kunnen realiseren.

Ze kiezen verschillende manieren. Bijvoorbeeld Contemporary Amperex Technology in China, de marktleider met een aandeel van 32,5%, heeft een belang genomen in een grote kobaltmijn. Panasonic Corp in Japan und Samsung SDI in Zuid-Korea ontwikkelen accu's die geen kobalt meer bevatten, maar een lithium-ijzer-fosfaat als basis. LG Energy Solution, ook in Zuid-Korea op zijn beurt is meerdere joint-ventures aangegaan met leveranciers om de levering van grondstoffen zeker te stellen.

Panasonic en Samsung doen specifiek onderzoek bij hun toeleveranciers om te zien of de winning en levering verantwoord gebeurt. Samsung heeft zich verbonden aan een project om arbeidsomstandigheden bij zijn toeleverende mijnbedrijven te verbeteren.

Is blockchain een idee? 

EV-fabrikanten experimenteren met de blockchain-technologie om de volledige leveringsketen in kaart te brengen en te volgen. Zulke projecten zijn al in 2019 aangekondigd door Stellantis, Volkswagen en Volvo.

Tesla maakte bij zijn eerste-kwartaalcijfers bekend dat inmiddels bijna de helft van alle auto's die het bouwt, accu's hebben waar geen kobalt in is verwerkt. Ook is Tesla eenalliantie aangegaan met Re|Source, een plattform dat het verwerkingsproces van kobalt vanaf de mijn tot aan de auto helemaal volgt.

De huidige geopolitieke spanningen maken duidelijk dat de fabrikanten van elektrische auto's flink hun best moeten doen om hun toeleveringsketen op orde te krijgen en duurzamer te maken. Zowel voor hun eigen productie-efficiency als voor de maatschappij in brede zin.