Energiecrisis in Europa: gevulde gasopslagen maken niet alles goed

De meeste Europese landen hebben hun gasopslagen inmiddels voldoende gevuld. Maar dat zegt niet alles. Morningstar graaft dieper in de mechanismen van de zeer gespannen energiemarkt.

Valerio Baselli 05 oktober, 2022 | 16:06
Facebook Twitter LinkedIn

LNG terminal in Rotterdam

Hoezeer Rusland ook zijn best deed om het Westen af te knijpen van het Russische gas in de hoop dat het zijn steun aan Oekraïne zou opgeven, dat is als een boemerang teruggekomen. Europese landen zijn naarstig op zoek gegaan naar alternatieve leveranciers en hebben zo het aandeel van Russisch gas in de leveringen verlaagd van circa 45% naar minder dan 10%. Intussen zijn de gasbergingen in de meeste Europese landen voor minstens 80% gevuld en soms zelfs al volledig. Niks in de kou zitten dus, zoals de Russen hoopten, want Europa is klaar voor de komende winter.

Inmiddels daalt de gasprijs alweer flink, omdat de piekvraag voor het vullen van de gasbergingen nu rap afneemt. Dat is goed nieuws, maar we moeten niet vergeten om verder te kijken dan alleen de komende winter. Is het genoeg? En wat moeten we daarna doen om voldoende gas te krijgen? Welke veranderingen in de energiemarkt staan ons nog te wachten? En wat gaat er met de energieprijzen gebeuren?

 

Hebben we genoeg?

De gasopslagen spelen een sleutelrol in de energievoorziening van Europese landen. Zozeer zelfs dat er een EU regeling bestaat de de 27 lidstaten verplicht om hun gasopslagen op uiterlijk 1 november voor 80% gevuld te hebben. Dat niveau is inmiddels grotendeels bereikt, zoals onderstaande interactive kaart laat zien. Gemiddeld genomen bedraagt de vullingsgraad in Europa nu 88%.

Noorwegen is nu de grootste gasleverancier van de EU, zo maakte de Europese Commissie vorige maand bekend. Bovendien leveren de Verenigde Staten méér LNG (vloeibaar gas) dan was overeengekomen in de bilaterale EU-US deal voor de levering van Amerikaans LNG. Daarnaast praat de EU met landen zoals Azerbeidzjan, Algerije, Israël en Egypte over leveringen". Door gezamenlijk optreden van de EU-landen is de levering door een breed palet aan verschillende nieuwe partijen flink opgeschroefd om het gat dat Rusland heeft laten vallen, op te vullen.

 

Voorraad zegt niet alles

Het hebben van voldoende voorraad in de gasopslagen wil niet meteen zeggen dat we er zorgeloos warmpjes bij zitten. Want die opslagen zijn bedoeld om pieken in de vraag naar gas als gevolg van onverwacht hevige kou op te vangen. Ze zijn niet primair bedoeld voor dagelijks gebruik.

In dat geval zou de voorraad namelijk snel op zijn. De maximale opslagcapaciteit behlst ongeveer de helft van wat we in een normale winter gebruiken, zegt Massimo Nicolazzi, energieprofessor aan de Universiteit van Turijn. "Het gebruik ervan hangt bovendien sterk af van de druk die er in het gasleidingennetwerk zit. Hoe leger de opslagen raken, hoe minder druk in de leidingen, en hoe minder er uit stroomt. Bijvoorbeeld omstreeks maart wordt het lastiger om er voldoende uit te halen. Een volle gasopslag is dus eigenlijk helemaal niet genoeg voor een gewone winter."

 

Europese maatregelen

"De energiecrisis is serieus en vraagt om een gezamenlijk antwoord vanuit Europa en daarom moeten we méér doen", zei Europese Commissie voorzitter Ursula von der Leyen. Dat leidde tot een door de Europese energieministers goedgekeurd pakket van maatregelen. Een daarvan is een maximering van de elektriciteitsprijs op 180 euro per MWh voor nucleair of duurzaam opgewekte stroom, een belasting van 33% op producenten van fossiele brandstoffen en een gedwongen vraagreductie van 5% voor electriciteit.

 

Alternatief voor TTF

Door de hevige prijsschommelingen achtte de Europese Commissie het wenselijk om een nieuwe transactie-based benchmark voor LNG in het leven te roepen; de afnamende stroom Russisich gas en tegelijk een recordimport van LNG hebben onbalans in het bestaande prijsmechanisme gebracht, dat nu wordt vertegenwoordigd door de Title Transfer Facility, ofwel TTF.

Deze alternatieve LNG prijs benchmark die marktpartijen vrijwillig kunnen gebruiken, is gebaseerd op daadwerkelijke LNG leveringsvolumes en transactieprijzen. Het kan wel een paar maanden gaan duren voordat dit alternatief voor TTF realiteit wordt.

Intussen blijft de markt zeer gespannen en liggen tekorten op de loer. Als vraagvermindering niet snel genoeg gaat, dan kan rantsoenering een middel zijn om de consumptie te reduceren. Denk dan aan het afschalen of sluiten van industriële grootverbruikers van gas. Dat zou weer een remmend effect op de economische groei hebben met mogelijk zijn eigen onwenselijke gevolgen. 

Zitten we dus misschien toch in de kou deze winter? Professor Nicolazzi hoopt van niet, "als de temperaturen meevallen en de Franse nuclair aangedreven elektriciteitscentrales weer op 100% draaien in plaats van de 50% tijdens de droge zomermaanden die de koeling van de reactoren hinderden". Hij waarschuwt voor al te veel optimisme vuit politieke hoek. "Dat zou een verkeerd singaal naar de mensen zijn. We moeten alert blijven."

Facebook Twitter LinkedIn

Over de auteur

Valerio Baselli

Valerio Baselli  è Giornalista di Morningstar.

© Copyright 2024 Morningstar, Inc. Alle rechten voorbehouden.

Voorwaarden        Privacybeleid        Cookie Settings        Beleidsdocumenten