Is kernenergie nu een schone energiebron of niet? Het onderzoeksinstituut van de Europese Commissie zegt er dit over: de analyse die voorafging aan het besluit om kernenergie in de EU taxonomie op te nemen bracht “geen wetenschappelijk onderbouwd bewijs aan het licht dat kernenergie meer schade toebrengt aan de gezondheid van de mens of aan het milieu dan andere technologieën voor elektriciteitsproductie die al opgenomen zijn in de taxonomie als activiteiten ter ondersteuning van de beperking van de klimaatverandering.”
Deze gang van zaken laat zien hoezeer de Europese Unie investeringen in de nucleaire industrie wil aanmoedigen om de overgang van fossiele brandstoffen zoals steenkool en gas naar een toekomst zonder uitstoot te versnellen. Ook speelt mee dat de EU minder afhankelijk van Rusland wil worden voor zijn energievoorziening. Daarom neemt de EU alle alternatieve energiebronnen die vrij zijn van CO2 uitstoot serieus onder de loep. En zo belandde kernenergie in de taxonomie als groene energiebron.
De voordelen van kernenergie...
"Kernenergie kent geen gelijke als het gaat om schone en betrouwbare energieopwekking", zegt Cindy Paladines, senior vice president ESG bij TCW. Net als hernieuwbare energie produceert kernenergie geen directe uitstoot van CO2 of broeikasgassen. Schoon dus, en bovendien goedkoper: "Bij het evalueren van de emissiekosten van verschillende opties voor energieopwekking gedurende hun hele levenscyclus, wint kernenergie duidelijk."
Kernenergie biedt een aantal voordelen ten opzichte van andere technologieën voor schone energie: het zorgt voor een schone en constante basisvoorziening om het minimale vraagniveau op een elektriciteitsnet gedurende een bepaalde periode te kunnen dekken, die hernieuwbare energiebronnen moeilijk kunnen bieden. Het kan betrouwbaar energie leveren op elk moment van de dag en ongeacht de weersomstandigheden. Ook vereist het minder materiaal dan andere technologieën voor energietransitie, wat ook de bijbehorende koolstofemissies verlaagt.
...en de nadelen
Om vele redenen blijft kernenergie controversieel, deels vanwege nucleaire ongelukken, het gebruik van uranium in kernwapens en de hoge kosten van de bouw van centrales. "Radioactief afval en een aantal ongelukken die het collectieve geheugen hebben getekend, zoals de ramp in Tsjernobyl en de meer recente ramp in Fukushima, hebben het publiek wantrouwend gemaakt tegenover deze technologie", zegt Jess Williams, analist duurzame beleggingen bij Columbia Threadneedle Investments. "Maar beide voorbeelden zijn enigszins locatiespecifiek en het is onwaarschijnlijk dat ze in andere kerncentrales voorkomen."
Verrijkt uranium heeft ook toepassingen in kernwapens, en daarom baren nucleaire programma's van landen als Noord-Korea, Iran en natuurlijk Rusland de Westerse regeringen zorgen. Afgezien van deze vrees, moet er rekening mee worden gehouden dat de kosten van kernenergie hoog zijn en dat projecten vaak te laat en boven budget worden uitgevoerd, hoewel sommige Aziatische regio's tegen de trend in lijken te gaan.
"De positieve factoren lijken echter zwaarder te wegen dan de negatieve", vindt Williams, "wat heeft geleid tot een terugkeer van de nadruk op kernenergie in Europa, nu regeringen zoeken naar manieren om de energiezekerheid te verbeteren en ambitieuze emissiereductiedoelstellingen te halen."
Welke kansen biedt kernenergie voor beleggers?
"Zelfs als het conflict tussen Rusland en Oekraïne niet had plaatsgevonden, dan zou Europa als gevolg van het energietransitieproces met een energiecrisis te maken hebben gehad", zegt Niall Gallagher, European equity investment director bij GAM Investments. "We zijn van mening dat de overgang naar netto nul uitstoot niet kan plaatsvinden zonder significante investeringen in kernenergie." Hij verwacht investeringen in oplossingen zoals modulaire kernreactoren die kunnen worden aangepast en geïndustrialiseerd voor energieopwekking.
De grootste speler in Europa en zelfs wereldwijd in nucleaire activiteiten is Electricité de France (EDF). Dit Franse nutsbedrijf bouwt momenteel vier nieuwe kernreactoren in Frankrijk en in het Verenigd Koninkrijk. "Vanwege zijn grote marktpositie in deze twee landen kan EDF profiteren van de grote nucleaire ambities voor de komende decennia", zegt Tancrede Fulop, senior aandelenanalist voor de sector nutsbedrijven bij Morningstar.
De Franse regering nationaliseert EDF, mede vanwege de zware schuldenlast en de hoge financieringsbehoefte. Want EDF gaat 14 kernreactoren bouwen in Frankrijk die tegen 2050 klaar moeten zijn. EDF's raad van bestuur bracht recentelijk een positief advies uit over het bod van de Franse regering. Als de Franse beurswaakhond groen licht geeft, dan kan het bod daadwerkelijk gelanceerd worden.
Het andere grote Franse nutsbedrijf is Engie (ENGI). Dat bezit en exploiteert zes kernreactoren in België die mogelijk eind 2025 dicht gaan. “Toch heeft de Belgische regering onlangs besloten om de levensduur van twee van die reactoren, Doel 4 en Tihange 3, te verlengen en ze 10 jaar langer open te houden”, zegt analist Fulop. "Dit zou de inkomsten van Engie kunnen stimuleren, maar het zal een beperkte impact hebben op de waardering, want wij denken dat de kasstromen zullen worden gecompenseerd door extra investeringen die nodig zijn om de gebruiksduur van deze reactoren te verlengen."
Tegelijkertijd heeft de Duitse regering besloten om de sluiting van de laatste drie kerncentrales uit te stellen van eind 2022 tot april 2023 om de spanning op het elektriciteitsnet in de aankomende winter te verlichten. "Dit zou op korte termijn de inkomsten van de exploitanten van de drie centrales enigszins kunnen verhogen: RWE, E.ON en Energie Baden-Wuerttemberg", concludeert Fulop.
Een wereldwijde trend
Frankrijk is in Europa het leidende land op het gebied van kernenergie en zal waarschijnlijk het meest profiteren van dit EU-besluit. President Emmanuel Macron is inderdaad van plan om de 58 reeds aanwezige kernreactoren te moderniseren. Ook wil hij ten minste zes nieuwe te bouwen, met de mogelijkheid om dit uit te breiden tot 14.
In het Verenigd Koninkrijk bereidt men zich voor op de financiering van zeven nieuwe elektriciteitscentrales tegen 2050. Londen heeft de ontwikkeling van kernenergie tot een van de prioriteiten van zijn energiestrategie bestempeld. Veel van de 15 bestaande reactoren zijn aan het einde van hun levenscyclus. De enige installatie die momenteel in aanbouw is, Hinkley Point C, is een project onder leiding van EDF en het Chinese CGN Mining Co. Ltd. Dit project kampt met kostenstijgingen en zal naar verwachting niet voor 2027 gereed zijn.
"Europa is niet de enige regio die gokt op kernenergie", legt Yun Bai, Vontobels hoofd factorbeleggingsonderzoek, uit. “Tijdens de VN-klimaatconferentie COP26 in 2021 kondigde China, de wereldleider op het gebied van zonne-, wind- en waterkracht, de bouw aan van 150 nieuwe reactoren tegen 2035. Dit is een enorme investering van ongeveer 440 miljard dollar, die het land helpt op weg naar het doel om van een steenkoolintensieve naar een koolstofneutrale economie over te gaan. Om een idee te geven van de omvang van de Chinese investering; bedenk dat er momenteel wereldwijd 440 reactoren in bedrijf zijn.”
Ook de Verenigde Staten, waar al 93 reactoren draaien, investeren verder in kernenergie. Er zijn momenteel twee reactoren in aanbouw en vorige maand lanceerde de regering-Biden een programma van $6 miljard om de huidige reactoren draaiende te houden. Bovendien zijn de VS van plan 600 miljoen dollar te investeren om het potentieel van kleine modulaire reactoren en om nieuwe, geavanceerde kernreactoren te testen.
De meeste kerncentrales van nu zijn van de derde generatie die voornamelijk gebruikmaken van drukwaterreactoren; deze zijn relatief inefficiënt in het gebruik van de energie die is opgeslagen in de grondstof. Doorgaans halen ze daar slechts 5% -8% van de beschikbare energie uit, terwijl er wel een grote hoeveelheid afval bij vrijkomt. Kernreactoren van de nieuwere, vierde generatie daarentegen bestaan uit een reeks technologieën, zoals geavanceerde zwaarwaterreactoren en gesmolten-zoutreactoren. Deze kunnen 95%-98% van de beschikbare energie uit de grondstof halen, maar zijn nog wel ver verwijderd van commerciële toepassing.
