Het wordt 'het rode metaal' genoemd en het wordt vaak gebruikt als indicator voor de gezondheid van de wereldeconomie. Maar naast de vele toepassingen opent een nieuw vergezicht voor koper: de energietransitie. Wereldwijde inspanningen om koolstofarm te worden, fungeren als structurele groeimotoren voor veel grondstoffen of metalen. In deze context kan koper worden gezien als een belangrijk metaal voor de groene transitie en is het - net als nikkel - hard nodig om de energie- en transportsector te kunnen transformeren.
"De vooruitzichten voor de vraag zijn veelbelovend", zegt Manuel Zeuch, grondstoffenanalist bij DJE Kapital AG. “De uitbreiding van de capaciteit voor de opwekking van hernieuwbare energie kan tegen 2030 ruim verviervoudigen en het aantal verkochte elektrische voertuigen per jaar zou tegen 2030 met een factor 18 kunnen toenemen in vergelijking met 2020. De uitbreiding van de opwekkingscapaciteit voor hernieuwbare energie gaat gepaard met de noodzaak om het elektriciteitsnet uit te breiden.”
Koper is een uitstekende geleider van elektriciteit, waardoor koper het ideale materiaal is voor toepassing in duurzame energiesystemen. De hoge elektrische geleiding van koper maakt een efficiënte energieoverdracht mogelijk, waardoor vermogensverliezen tijdens transport en distributie minimaal zijn.
Vele toepassingen
Het belangrijkste gebruik van geraffineerd koper (74%) is walsdraad. Ongeveer 63% hiervan wordt gebruikt voor elektrische kabels, 21% voor solenoïdes, 15% voor telecommunicatiekabels en 3% voor speciale kabels. Huidige prognoses van marktonderzoeksinstituten zoals CRU, Wood Mackenzie en International Copper Association gaan ervan uit dat tegen 2030 de totale vraag zal stijgen naar meer dan 30 miljoen ton tegenover 24 miljoen in 2022. Daarvan zal ongeveer 7 miljoen afkomstig zijn van sectoren rondom de energietransitie; hernieuwbare energie, elektrische voertuigen, netuitbreiding.
"Aan deze extra vraag kan echter niet worden voldaan door een hogere mijnbouwproductie, dus vanuit het huidige perspectief wordt tegen 2030 een tekort van ongeveer vier miljoen ton verwacht", legt Zeuch uit. Het aanbod van koper is wereldwijd namelijk nogal versnipperd. Het mijnbouwaanbod is ongeveer 22 miljoen ton. Het restant is afkomstig van de recycling van schroot en afval, wat in de toekomst steeds belangrijker zal worden.
Nieuwe kopermijnbouwprojecten kunnen bovendien niet zo snel worden opgestart: grote mijnbouwbedrijven zoals Anglo American of Glencore wijzen erop dat de volledige ontwikkeling van nieuwe mijnen – van ontdekking tot productie – momenteel zo’n 15 tot 20 jaar in beslag neemt.
Zonder koper geen zonne- en windenergie
Wind en zon zijn tegenwoordig de populairste vormen van renewable energie. Onderstaande grafiek laat zien hoeveel koper er nodig is om energie op te wekken met offshore wind, onshore wind en zonnepanelen in vergelijking met fossiele brandstoffen zoals kolen en gas.
Koper wordt volop gebruikt in wind turbines en het is ook een cruciaal onderdeel van zonnepanelen. Om de opgewekte duurzame energie effectief te kunnen gebruiken hebben we een goed elektriciteitsnetwerk en goede energie-opslagmogelijkheden nodig. En ook die zijn afhankelijk van koper, zegt Mobeen Tahir, hoofd macro-economisch onderzoek bij WisdomTree: “In energie-opslagsystemen die elektriciteit vasthouden voor als het niet waait en de zon niet schijnt , wordt koper toegepast in batterijen en super capacitors.”
Volgens Tahir is koper een onvervangbare grondstof voor hernieuwbare energie. Naarmate de energietransitie aan omvang en snelheid wint, zal het gebruik van koper en dus de vraag alleen nog maar verder toenemen.
Vraag uit China en VS ondersteunt prijs
De beleggingscase voor koper als een onderliggende trend wordt ook onderschreven door Alexander Roll, beleggingsstrateeg bij Global X, die stelt dat de nieuwe, strengere normen voor auto-uitlaatgassen in de VS en de Inflation Reduction Act massaal beleggingen in elektrische laadinfrastructuur en batterijproductie zullen stimuleren.
Maar het zijn niet alleen de VS. "De bouwsector in China is een belangrijke aanjager van de vraag naar koper, verantwoordelijk voor 30% van de wereldwijde vraag", aldus Roll. Grote pakketten met overheidssteun zijn gericht op vastgoedontwikkelaars om de bouwl in het land te stimuleren. Bovendien heeft de vastgoedsector $ 162 miljard aan financiering ontvangen van grote banken, waardoor er aanzienlijke liquiditeit in Chinees onroerend goed is geïnjecteerd.
Ten slotte hebben problemen in mijnbouwregio's zoals Chili en Peru, die goed zijn voor bijna 40% van de wereldwijde kopervoorraad, geleid tot vertragingen in de levering van ruw koper, wat leidt tot productieonderbrekingen. “Deze uitdagingen worden nog verergerd door lage kopervoorraden in de VS en Europa, die zorgen baren dat de markt binnenkort een tekort zal vertonen. De uitputting van de reserves verhoogt het risico op een prijspiek, aangezien handelaren hun voorraden snel zullen aanvullen”, concludeert de Global X-analist.
Koper in de beleggingsportefeuille
De makkelijkste manier om blootstelling te krijgen aan de spotprijs-markt van een grondstof is via exchange-traded commodities (ETC's). Europese beleggers kunnen kiezen uit zeven ETC's die uitsluitend gericht zijn op koper, evenals verschillende andere instrumenten die blootstelling bieden aan een gediversifieerd mandje met industriële metalen. De onderstaande lijst sluit shortinstrumenten uit (die een omgekeerd resultaat bieden ten opzichte van de benchmark) en ook hefboominstrumenten (die de resultaten van de gerepliceerde index versterken, vaak op dagbasis).
Verschillende constructie van ETF's
Zoals blijkt uit de rendementen in de tabel, zijn deze instrumenten niet gelijkwaardig. Ze repliceren vaak verschillende benchmarks, gebaseerd op verschillende methodologieën, wat resulteert in uiteenlopende risico-rendementsverhoudingen.
De benchmarks van de RICI Enhanced familie die door Jim Rogers eind jaren negentig is gecreëerd wijken bijvoorbeeld af van de gangbare praktijk om het futures-contract met de dichtstbijzijnde vervaldatum als uitgangspunt voor de prijs te gebruiken; dit is om te proberen het contango effect zo klein mogelijk te houden. Een zeer belangrijk element bij het bepalen van de waarde van synthetische ETC's houdt in feite verband met het doorrol effect, dat simpelweg de vervanging is van het aflopende futurescontract. Doorrollen is negatief als het aflopende contract een lagere prijs heeft dan het nieuwe (contango genoemd) en is positief in het tegenovergestelde geval (backwardation).
Daarom beleggen de RICI Enhanced-benchmarks in termijncontracten met verschillende looptijden om de prijsverschillen tussen de verschillende termijncontracten af te vlakken. Voor elke individuele grondstof wordt een specifiek schema gedefinieerd voor de vervanging van de benchmark-futurescontracten, waarbij ook rekening wordt gehouden met seizoenscycli; tot slot elimineert een liquiditeitsfilter de weinig verhandelde termijncontracten. Dit verklaart de doorgaans hogere kosten die door deze strategieën in rekening worden gebracht.
Voor degenen die in plaats van directe blootstelling aan de grondstof liever focussen op bedrijven die koper delven en verhandelen, zijn er twee ETF's beschikbaar in Europa: de Global X Copper Miners UCITS ETF en de nieuwe iShares Copper Miners UCITS ETF die een maand geleden is gelanceerd door BlackRock op Euronext Amsterdam. Eerstgenoemde repliceert de Solactive Global Copper Miners v2 TR-index en de tweede volgt de STOXX Global Copper Miners Index.
Deze twee fondsen bevatten veel overlappende aandelen, zoals je zou verwachten, maar met verschillende wegingen. De twee grootste namen binnen de Global X-portefeuille zijn bijvoorbeeld Lundin Mining Corp en Ivanhoe Mines, terwijl in het geval van de iShares ETF de twee posities boven in de portefeuille worden ingenomen door Freeport- McMoran en First Quantum Minerals.
