Consumenten waren in goede doen in de afgelopen twee jaar, maar in de laatste 6 tot 9 maanden zijn er tekenen dat de omgeving aan het veranderen is. Ten tijde van de covid-pandemie potten consumenten hun geld op, omdat er simpelweg weinig mogelijkheden waren om het uit te geven.
Toen de wereld weer open ging, lieten consumenten dat geld massaal rollen en dat klimaat heeft de markten sindsdien bepaald. De sectoren die het meest belemmerd waren door de lockdowns, profiteerden het meest, zoals reizen, toerisme en consumentengoederen. Daarin liepen de Verenigde Staten iets vóór op Europa en inmiddels zijn beide regio's hersteld tot de niveaus van voor de pandemie.
Hotelboekingen zijn een goed voorbeeld van hoe het herstel verliep. Vorig jaar zomer zagen hotels een gigiantische stijging van de boekingen ten opzichte van 2021, omdat mensen eindelijk weer op vakantie konden en dat zodra het kon massaal weer gingen doen. In de VS ligt de groei in hotelboekingen al een tijdlang hoger dan de groei in de winkelverkopen; dat geeft aan dat mensen liever op vakantie gaan dan spullen kopen.
Maar die groei van de hotelomzet is aan het afvlakken en beweegt zich weer in de richting van de ontwikkeling van de winkelverkopen. Immers, de meeste mensen hebben hun inhaalslag als het gaat om vakantie inmiddels gemaakt.
Dat de groei inzakt wordt ook veroorzaakt doordat mensen door hun gespaarde geld heen raken. Want toen de lockdown ten einde kwamen, hadden veel consumenten een aardige reserve, maar die hebben ze intussen grotendeels uitgegeven. Dus moeten ze het nu wat rustiger aan doen. Onderstaande grafiek laat duidelijk zien hoe de hoeveelheid spaargeld in de VS groeide tijdens de pandemie en daarna kleiner werd, totdat dit jaar het gemiddelde niveau weer in zicht komt:
Dagelijks leven duurder
Niet alleen het extra spaargeld raakt op, maar ook zijn de gewone kosten van het dagelijks leven in korte tijd flink gestegen. Consumenten hebben een groter deel van hun inkomen nodig voor de boodschappen, hun hypotheek, enzovoort als gevolg van de hoge inflatie en de gestegen rente.
Consumenten worden terughoudender en dat komt tot uiting in voorzichtigheid bij grote aankopen rondom bijvoorbeeld huizen. De huizenverkoop zelf - vanwege de hogere hypotheekrente - maar ook aankopen voor verbouwingen van badkamer en keuken staan onder druk. De Amerikaanse bouwmarktketen Home Depot rapporteerde een fikse verkoopdaling.
Het zijn niet alleen dure artikelen waar consumenten op bezuinigen; voedingsfabrikant Kraft rapporteerde onlangs sterke omzetcijfers met dank aan prijsstijgingen. Het venijn in de staart was echter dat het bedrijf moeite heeft om de volledige kostenstijgingen die het ervaart door te berekenen en dat tast de marges aan. Er vindt een migratie van consumenten plaats van merkartikelen naar goedkopere huismerken.
Een opmerkelijk feit: diefstal in winkels neemt toe. Sommige Amerikaanse retailers, zoals Dick’s Sporting Goods en Walmart, maakten in hun recente winstcijfers melding van de opkomst van winkeldiefstal, waarbij ze de steriele industrieterm ‘shrinkage’ gebruikten. In Groot-Brittannië meldde branchevereniging British Retail Consortium dat de diefstal uit winkels in het Verenigd Koninkrijk jaar-op-jaar met maar liefst een kwartaal is gestegen.
Waar liggen de kansen?
De afgelopen twaalf maanden hebben we de luxesector naar voren geschoven als de beste plek om te schuilen voor deze negatieve consumententrends. Traditioneel zijn bedrijven in luxe-goederen zeer succesvol in het doorberekenen van kostenstijgingen aan consumenten, aangezien hun klantenkring doorgaans minder prijsgevoelig - lees: rijker - is dan de gemiddelde consument. Maar zelfs de aanbieders van betaalbare luxegoederen ontkomen niet aan de algemene markttrend, want sieradengigant Pandora bijvoorbeeld rapporteerde onlangs een omzetdaling in de VS en een vlakke omzetgroei in Europa.
Dus waar eindigt het? Helaas is daar geen eenvoudig antwoord op. De kosten voor de detailhandel dalen langzaam omdat de toeleveringsketens in evenwicht komen, wat goed nieuws is voor de bedrijfsresultaten. Het beteken dat consumentgerichte bedrijven niet langer gedwongen worden hun prijzen continu te blijven verhogen. De krapte op de arbeidsmarkt neemt internationaal wat af. Doordat die wat meer lucht krijgen, worden sterke loonstijgingen minder waarschijnlijk, Tegelijk helpt dat de bestedingskracht van consumenten - in het licht van de hoge iflatie - niet vooruit.
De grote katalysator is natuurlijk de rente en het tempo waarin die zal dalen, of op zijn minst zal ophouden te stijgen. Totdat dat gebeurt, zal de bestedingskracht van consumenten onder druk blijven staan, waarbij de situatie verslechtert naarmate meer huishoudens hun hypotheek oversluiten omdat hun rentevaste periode afloopt. Een nieuwe hypotheek is momenteel beduidend duurder, dus ook dat tast de bestedingsmogelijkheden aan.
Dus terwijl we met ingehouden adem wachten op een daling van de rente, moeten beleggers zoeken naar kansen. Die liggen momenteel niet in luxe-goederen, onze traditionele schuilplaats, want die kennen hoge waarderingen omdat ze slachtoffer van hun eigen succes zijn. In de basis-consumentengoederen zijn kansen te vinden, een sector die van oudsher defensief is bij ongunstige marktomstandigheden, met namen zoals bierbrouwer Anheuser-Busch InBev, hotelketen Accor en tabaksfabrikant Imperial Brands.