Is de economische groei terug of is het een tijdelijke opleving?

De economische groei van 1% in het tweede kwartaal betekent een omslag naar een hernieuwd groeipad, onder andere dankzij lagere energiekosten voor de industrie.

Robert van den Oever 30 augustus, 2024 | 18:49
Facebook Twitter LinkedIn

Na zeven kwakkelende kwartalen met kleine plussen en minnen kon de Nederlandse economie in het tweede kwartaal van 2024 eindelijk weer een stevige plus van 1% laten zien. Die maakt een einde aan een langdurige stagnatie. Want we moeten twee jaar terug in de tijd, naar het tweede kwartaal van 2022, om de vorige duidelijke groei van kwartaal-op-kwartaal te zien (toen was het 2,8% groei ten opzichte van het eerste kwartaal van 2022).

De 1% die het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) becijfert, kwam als een verrassing, want economen hadden vooraf op minder gerekend, ING Research bijvoorbeeld op een plus van 0,6%. Is deze verrassing een eendagsvlieg of het begin van een hernieuwde opwaartse trend?

Het is een omslagpunt, zegt Marcel Klok, senior macro-econoom bij ING Research met focus op de Nederlandse economie, in een interview met Morningstar: “We zijn klaar met de krimp. De Nederlandse economie heeft in het tweede kwartaal weer de weg omhoog gevonden. De hoge inflatie, onder andere door gestegen kosten voor energie en voeding hebben de economie een tijdlang geremd. Maar die prijsontwikkeling is gunstiger geworden, dus dat remmende effect is grotendeels voorbij.”

Onderstaande grafiek laat de voorbije zeven kwartalen van per saldo lichte economische krimp en de opvallende sprong in het tweede kwartaal duidelijk zien:

 

Nederlandse export draagt de economische groei

De plots ingezette groei is vooral te danken aan de export die in het tweede kwartaal steeg met 1,3% ten opzichte van het eerste kwartaal. Dat zijn bewegingen van kwartaal op kwartaal, maar kijken we in de data van het CBS naar het cijfer ten opzichte van het tweede kwartaal van 2023, dan is dat negatief, namelijk 0,1%. In het eerste kwartaal lag de export zelfs 4,1% lager dan in dezelfde periode vorig jaar.

Die exportgroei van 1,3% is vooral te danken aan de export van goederen die 1,7% steeg. ING-econoom Klok ziet in de cijfers over de industriele productie terugkomen dat de groei van de goederenexport te danken is aan de sectoren metaalindustrie, farmaceutische industrie en chemische industrie. Ook de dienstenexport bleef groeien, en wel met 0,5% op kwartaalbasis.

De export maakte een inhaalslag na de zwakte die in het eerste kwartaal te zien was, zegt Klok: “Kijk bijvoorbeeld naar ASML. Dat heeft de export van chipmachines naar China naar voren gehaald, zodat die in 2023 viel, wat effect heeft op het eerste kwartaal van 2024.

 

Consumenten waren huiverig in tweede kwartaal

De consument liet het juist afweten in het tweede kwartaal, terwijl die in het vierde kwartaal van 2023 nog juist de belangrijkste steunpilaar onder de economie was, omdat loonstijgingen doorwerkten in het besteedbaar inkomen. De consumptie door huishoudens daalde in het tweede kwartaal met 1%. “Dat was in lijn met de zwakte die we pas recent zagen ontstaan onder consumenten die vooral over de inflatie pessimistischer werden en minder gingen kopen, wat vooral tot uitdrukking kwam in de retailsector met lagere verkopen en een lager consumentenvertrouwen in de afgelopen maanden,” aldus Klok. Door de hoge inflatieperceptie houden consumenten de hand op de knip in de supermarkt bij aankopen van voeding en ook in de horeca, waar ook het slechte weer parten speelde.

De terughoudendheid onder consumenten is des te opmerkelijker, omdat hun koopkracht juist is toegenomen, constateert Klok, met een loongroei van gemiddeld 6,5% in het kwartaal bij een inflatie van 3%. Hun zorgen zijn echter navenant toegenomen als gevolg van duidelijk zichtbare ontwikkelingen, zoals de verhoging van de tabaksaccijns in april en de forse stijging van de huren die de inflatie in juli opjoeg. “Dat is voor een deel perceptie, omdat de totale inflatie lager ligt dan de prijsstijging van een aantal specifieke producten. die prijsstijgingen raken weliswaar niet iedereen, maar zijn heel duidelijk zichtbaar en dat maakt veel mensen huiverig.”

Klok ziet dat de stijgende koopkracht ruimer verdeeld is over de verschillende inkomensgroepen, waar dat vorig jaar nog geconcentreerd was bij de lagere inkomens; die hebben meer de neiging om te consumeren, terwijl de hogere inkomensgroepen het voordeel niet volledig besteden, maar oppotten als spaargeld, wat op macro-niveau tot een hogere spaarquote leidde.

Blijft de consument in het derde en vierde kwartaal net zo terughoudend? Klok maakt zich voorlopig geen zorgen over de dalende huishoudelijke consumptie, want volgens hem zijn de oorzaken ervan grotendeels tijdelijk: “Hoewel de inflatie gedurende het jaar nog wel iets verder kan oplopen, is onze verwachting dat de inkomensstijgingen de prijsstijgingen ruimschoots blijven zou overtreffen. Dat gaat zich waarschijnlijk vertalen in een verdere groei van de consumptie,” aldus Klok.

 

Structurele groei overheidsbestedingen

De overheidsbestedingen stegen in het tweede kwartaal met 1% en waren daarmee naast de export ook een belangrijke pijler onder de groei. “De overheidsconsumptie is anders dan die van huishoudens wel structureel,” zegt Klok, “denk daarbij bijvoorbeeld aan de uitgaven voor de zorg.”

Alles overziend voorspelt Klok verdere groei in het derde en het vierde kwartaal van dit jaar. Wel is de 1% groei volgens hem extreem hoog in het licht van de 1 a 2% die de Nederlandse economie doorgaans in een heel jaar groeit. Kortom, weer 1% groei in volgende kwartalen is niet te verwachten, “want wat we qua groei hebben gezien in het tweede kwartaal is niet duurzaam houdbaar,” aldus Klok.

Voor heel 2024 gaat ING’s macro-analistenteam uit van 0,3% groei en voor 2025 is dat 1,5%. De ramingen van het Centraal Planbureau (CPB) zijn 0,6% voor 2024 en 1,6% in 2025.

Blijf op de hoogte via de Morningstar nieuwsbrief

Klik hier om aan te melden

Facebook Twitter LinkedIn

Over de auteur

Robert van den Oever  Robert van den Oever is research editor bij Morningstar in Amsterdam

© Copyright 2024 Morningstar, Inc. Alle rechten voorbehouden.

Voorwaarden        Privacybeleid        Cookie Settings        Beleidsdocumenten