Het cijferseizoen met de resultaten over het derde kwartaal staat weer voor de deur en beleggers kijken uit naar de mate van groei en de winstgevendheid in een omgeving van aanhoudend stijgende kosten, terwijl het doorberekenen daarvan niet altijd meer lukt.
Daarbij kampt Europa met een duidelijk lagere economische groei dan de Verenigde Staten. De gemiddelde BBP-groei in de eurozone over het tweede kwartaal bedroeg 0,2% op kwartaalbasis, waarbij Nederland gunstig afstak met 1%. Op jaarbasis is dat voor Nederland 0,8%, waar de Verenigde Staten 3% boekten.
De sterke kostenstijging voor bedrijven in Nederland wordt voor een groot deel veroorzaakt door de sterke loongroei die we al een aantal kwartalen achtereen meemaken. De jongste cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek laten al anderhalf jaar van forse loonstijgingen zien, waarbij het voorbije derde kwartaal goed is voor een van de sterkste stijgingen:
Eerder beschreven we al dat deze loongroei een sterke aanjager van de inflatie in Nederland is.
Voor de eurozone als geheel ligt de loonstijging duidelijk lager. Volgens cijfers van Eurostat lag de piek in het vierde kwartaal van 2022 met 6%, waarna het afnam naar 5,5% in het eerste kwartaal van 2024 en 5,2% in het tweede kwartaal.
Loonkostenstijging gaat Nederlandse bedrijven pijn doen
Hoezeer de loonkosten in Nederland een probleem vormen, blijkt uit de besparingsmaatregelen die bedrijven recentelijk aankondigen. KLM, de Nederlandse tak van Air France-KLM (AF) gaat snijden in de organisatie vanwege de hoge kosten, zonder daarbij een concreet aantal banen te noemen. Met automatisering en mechanisering wil de luchtvaartmaatschappij de efficiency en de productiviteit opkrikken.
Eind september kwam Akzo Nobel (AKZA) met de aankondiging dat het 2.000 banen schrapt met als motivatie dat de kosten omlaag moeten en de efficiency omhoog. De Nederlandse verf- en coatingfabrikant heeft wereldwijd 30.000 personeelsleden, waarvan 2.500 in Nederland. Het personeel in Nederland krijgt dit jaar een loonsverhoging van 9% voor kantoorbanen en 10% voor fabrieksmedewerkers.
Zulke percentages gaan pijn doen, signaleert Edin Mujagic, macro-econoom en fondsbeheerder bij Hoofbosch: “De hoge lonen verhogen de kostprijs van producten en diensten voor bedrijven structureel en die proberen dat door te berekenen aan hun klanten. Tot nu toe is dat goed gelukt. De kosten stegen in de afgelopen kwartalen, maar de winsten konden ook stijgen,” zegt Mujagic in een interview met Morningstar. “Maar die kosten worden in de nabije toekomst wel een probleem. De kosten stapelen zich op, terwijl de economische groei laag blijft. Dat gaat over het derde kwartaal en ook in het vierde kwartaal echt een effect hebben.”
Dit effect raakt niet alle Nederlandse blue chip bedrijven even hard, omdat sommige wereldwijd personeel aan het werk hebben, zoals bijvoorbeeld Unilever, Heineken en DSM-Firmenich, terwijl andere het zwaartepunt van hun personeelsbestand wel hier hebben, zoals KLM, ING en ASML.
"Het werd tot dusver geaccepteerd als bedrijven hun prijzen verhoogden vanwege de inflatie, maar dat gaat veranderen," zegt Siegfried Kok, senior portfolio manager bij OBAM Investment Management, van het OBAM NV fonds dat een Bronze rating heeft, in een interview. "De derdekwartaalcijfers gaan ons laten zien in hoeverre bedrijven de hogere kosten kunnen doorberekenen. Vooral cyclische bedrijven zullen daar moeite mee hebben in een sterk concurrerend landschap en hun marges kunnen onder druk komen te staan. Bedrijven met een sterke marktpositie en sterke merken zullen hun marges op peil kunnen houden in een omgeving van lage groei. In de cyclische sectoren zouden we tegenvallers kunnen gaan zien."
Winstgroei breed gedragen door aandelensectoren
Dit winstdrukkende effect is een specifiek Nederlandse kwestie waar bedrijven in de rest van Europa veel minder last van hebben. Als we een bredere blik werpen op wat er in het aanstaande cijferseizoen op ons af komt, dan vallen een paar ontwikkelingen op waar beleggers op moeten letten.
Om te beginnen is het belang van de grote technologie-aandelen als motor achter de markten aan het afnemen. “De afgelopen kwartalen werd de winstgroei voor het grootste deel gedragen door de grote tech-namen, met de Magnificent Seven voorop, maar dat wordt breder verspreid over meer sectoren.” zegt Renco van Schie, mede-oprichter en chief investment officer van vermogensbeheerder Valuedge, in een interview.
Daardoor is er een rotatie van technologie naar defensievere aandelen op gang gekomen op de verwachting dat de verbreding van de winstgroei over meer sectoren de komende tijd doorzet. De aanstaande reeks derdekwartaalcijfers wordt een cruciale indicator: “In het komende cijferseizoen moet die verwachting waargemaakt worden. Gebeurt dat niet, dan is de kans op teleurstellingen en koerscorrecties bij individuele bedrijven groot,” waarschuwt Van Schie: “Dit cijferseizoen moet niet tegenvallen.”
Volatiliteit ligt op de loer, zeggen zowel Kok als Van Schie, omdat er de komende tijd veel gaat gebeuren waarbij sentiment een grote rol speelt, in het bijzonder de Amerikaanse presidentsverkiezingen en de geopolitieke conflicten in de wereld. "Door de onzekerheid die dat met zich meebrengt, verwacht ik behoorlijk wat volatiliteit," aldus Kok.
Kansen liggen in defensieve aandelensectoren
Waar liggen de kansen in zo’n omgeving? Van Schie denkt dat de rotatie van tech naar defensief voorlopig doorzet en speelt daar op in. “Wij kijken naar de sectoren defensieve consumentengoederen, gezondheidszorg en nutsbedrijven. Financials hebben al een goede periode achter de rug. In de huidige markt zetten wij in op waarde-aandelen.”
Intussen gaan de lange-termijn trends in bijvoorbeeld kunstmatige intelligentie (artificial intelligence, AI) door. "Dat heeft de markt de afgelopen tijd opgejaagd. Maar er komt een moment dat beleggers de hoge verwachtingen in de resultaten van de bedrijven willen zien terugkomen. Ze willen dat niet alleen zien bij Nvidia, maar ook bij bijvoorbeeld Apple dat in zijn nieuwste generaties iPhones ook AI-technologie inzet," zegt Kok.
En het kan zichtbaar worden als technologie en bedrijven met een defensief karakter succesvol samenkomen. Dat is bijvoorbeeld te zien bij de uitgevers Wolters Kluwer (WKL) en RELX (REN), zo illustreert Kok: “Ze gebruiken AI om hun intellectueel eigendom te ontsluiten voor hun klanten. Hun databases zijn afgeschermd en dagelijks komt daar heel veel data bij, dus klanten op medisch of juridisch gebied moeten bijblijven. Een abonnement met AI-toevoegingen kost klanten 15 tot 20% extra. Het gaat er bij AI om, wie kan zich het beste aanpassen?” zegt Kok.
De koersontwikkeling van beide professionele uitgevers, afgezet tegen het gemiddelde van de Morningstar Netherlands Index, laat zien dat hun aanpak succes heeft:
Voor de verdere toekomst kijkt Van Schie van ValueEdge in het bijzonder naar small-caps. “Die hebben veel last gehad van de hoge rente van de voorbije kwartalen, voordat de renteverlagingen begonnen, en zijn achtergebleven bij large-caps. Als de renteverlagingen hun stimulerende werk gaan doen en we door het dal van de economische cyclus heen komen, dan komt het moment om weer in small-caps te stappen.”
