Alhoewel dividend voor beleggers een vertrouwd woord is, zijn dividenduitkeringen vanuit de economische theorie geen logisch verschijnsel. Dividenden zijn in de financieringstheorie irrelevant. Voor de aandeelhouder maakt het niet uit of een onderneming een dividend uitkeert of niet. Bij de dividenduitkering daalt het eigen vermogen met de waarde van de dividenduitkering: dividend is een sigaar uit eigen doos. Een belegger die toch behoefte heeft aan inkomsten en heeft belegd in een onderneming die geen dividend uitkeert, kan simpelweg een dividend nabootsen door wat aandelen te verkopen. Het resultaat is hetzelfde als bij de uitkering van een dividend.
Dividendpolitiek is signaalpolitiek
Toch stellen veel aandeelhouders wel prijs op de uitkering van een dividend. Hiervoor zijn enkele verklaringen die hoofdzakelijk psychologisch van aard zijn. De eerste verklaring is dat van dividendpolitiek een belangrijk signaal uit gaat. Een bedrijf dat een fors dividend uitkeert, geeft daarmee te kennen dat ze voldoende middelen heeft om dat te doen. Omdat het aankondigen van een dividendverlaging door zowel het management als het publiek als falen wordt beschouwd, is het aankondigen van een dividendverhoging juist een positief signaal met betrekking tot het vertrouwen dat het management heeft in de toekomst van de onderneming.
Dividenden kunnen dus een duidelijke signaalfunctie hebben en fungeren als indicator van de gang van zaken binnen een bedrijf. Dit is echter geen mechanische relatie die één-op-één geldt. Microsoft is een voorbeeld van een snelgegroeide en zeer winstgevende onderneming die nog nooit een cent aan dividend heeft betaald en het ook niet van plan is. Eigenlijk werkt bij Microsoft de signaalfunctie de andere kant op: wij betalen geen dividend omdat we elke dollar nodig hebben om te investeren in groeikansen.
Superdividend
De laatste jaren hebben veel ondernemingen een superdividend uitgekeerd. In de pers was daar veel aandacht voor. Naast de fiscale trukendoos die er voor nodig was, was er de vraag of een superdividend een teken van zwakte of juist van sterkte is. Een onderneming die zijn overtollige reserves uitkeert in de vorm van dividend geeft te kennen dat ze geen mogelijkheid heeft tot het doen van hoogrenderende investeringen. Maar aan de andere kant is het ook onzinnig om als onderneming op een grote zak geld te blijven zitten, terwijl de aandeelhouders nog veel andere beleggingskansen zien in de markt.
Dividendrendement als maatstaf
Alhoewel dividenden theoretisch op elke hoogte vastgesteld kunnen worden, blijkt in de praktijk dat ze vaak stabieler zijn dan bijvoorbeeld de winst. Dat maakt het dividendrendement –dividend gedeeld door de koers- tot een goede waarderingsmaatstaf. Over de definitie van dividendrendement is weinig debat mogelijk, in tegenstelling tot bijvoorbeeld de koerswinstverhouding.
Psychologische voordelen
Puur psychologisch -maar imaginair- is het voordeel dat beleggers bij de uitkering van dividenden niet hoeven te plannen wanneer ze uitbetaald worden. Daar staat gewoon een vaste datum voor, terwijl beleggers die een aandeel willen verkopen om aan liquide middelen te komen zich moeten afvragen wat het juiste verkoopmoment is. Dit voordeel is irrationeel omdat beleggers die dividend krijgen eigenlijk ook voor de vraag staan of ze het dividend moeten herbeleggen of op een spaarrekening moeten houden.
Een gevoelskwestie is dat beleggers vaak het idee hebben dat ze van het aandelenkapitaal moeten afblijven maar de dividenden wel mogen aanwenden voor bestedingen. Het is een pure gevoelskwestie omdat dividenden een sigaar uit eigen doos zijn en ten koste gaan van het eigen vermogen (de waarde van het aandelenkapitaal) van de onderneming. Deze overtuiging is echter ver doorgedrongen in de Nederlandse maatschappij. Het hele oude belastingstelsel was er op gericht om kapitaal niet, maar inkomsten uit dat kapitaal wel te belasten. De bron van inkomsten werd ongemoeid gelaten, de inkomsten waren daarentegen belast. Ook in bijvoorbeeld de VS kent men het irrationele onderscheid tussen inkomensgenererende beleggingen en beleggingen gericht op kapitaalgroei.
Beleggingsfondsen en dividend
Voor een beleggingsfonds geldt nog in sterkere mate dan voor een onderneming dat het uitkeren van (hoger dan verplichte) dividenden er weinig toe doet. Een beleggingsfonds moet minimaal het dividend uitkeren dat ze zelf hebben binnengekregen, waar vervolgens dividendbelasting over geheven wordt. Die dividendbelasting kunt u weer met de nieuw ingevoerde vermogensrendementheffing verrekenen. De verplichting tot uitkering van het dividend wordt gehandhaafd om van Nederland geen dividendparadijs te maken. Met het belastingplan is overigens het grote nadeel van dividend weggevallen; dividenden en rente zijn niet langer belast. Een hoog dividend is voor de participant in een beleggingsfonds dus niet langer nadelig, maar tevens nog steeds niet voordelig. Het is niet zo dat een beleggingsfonds met een hoger dividendrendement beter is in beleggen. Hoogstens kan men stellen dat de stijl van een beleggingfonds dat kiest voor beleggen in ondernemingen met een hoog dividendrendement aansprekend is.
Dividendbelasting is geen voordeel
Sommige beleggers zullen het als voordeel ervaren dat ze de al afgedragen dividendbelasting kunnen verrekenen bij de belastingaangifte. Dat betekent immers minder bijbetalen of meer terugkrijgen. Maar ook dit is een schijnvoordeel. Wie voor de belasting een voorziening (in plaats van de voorheffing) had getroffen, had zelfs nog rente kunnen ontvangen op die voorziening. Uitstellen van belastingbetalingen waar mogelijk is altijd gunstig.
In een wereld waarin iedereen rationeel zou handelen, doet dividend er niet toe. Dividend is een sigaar uit eigen doos. De werkelijkheid is echter minder rechtlijnig en emoties spelen een grote rol; dividenden hebben wel degelijk een signaalfunctie. Wie dat als een gegeven beschouwt, zal het met mij eens zijn dat het in deze situatie juist irrationeel is om dividenden te negeren. De signaalfunctie van dividenden is echter de enige valide reden om ze goed in de gaten te houden.
