Het ontstaan van de ETF-markt ging gepaard met een stortvloed aan verschillende termen en afkortingen, waardoor tal van beleggers (Morningstar inbegrepen) reikhalzend uitkeken naar een gebruikershandleiding. Op deze website staat een dergelijke gids die ingaat op het verschil tussen een ETP en een ETF, het verschil tussen fysieke en synthetische replicatie en de belangrijkste aspecten van exchange traded notes, commodities (grondstoffen) en currencies (valuta).
In dit artikel zullen we de net asset value (NAV of netto fondsvernogen) bespreken: wat is het, waarom is het belangrijk en hoe kunnen we er zeker van zijn dat we aandelen van een ETF kopen tegen een eerlijke prijs.
Wat is de NAV?
De NAV is de totale waarde van de activa van een ETF verminderd met de totale waarde van de passiva. De samenstelling van de activa van een ETF kan verschillen, maar bestaat over het algemeen uit aandelen, obligaties of andere financiële zekerheden. Wanneer het fonds gebruik maakt van fysieke replicatie om zijn referentie-index te volgen, zijn de activa de effecten (of een sampling ervan) waaruit de referentie-index is opgebouwd, eventuele inkomsten uit effectenleningen (securities lending) en enige contanten.
Wanneer het fonds gebruik maakt van synthetische replicatie (of “total return swaps”) om zijn referentie-index te volgen, dan zullen de activa bestaan uit een mandje van verzekerde effecten – waarbij het mogelijk is dat er weinig overeenkomst bestaat met de referentie-index – enige niet-gerealiseerde winsten op de total return swap met blootstelling aan de index en contanten.
Passiva met betrekking tot ETFs en andere fondsen zullen grotendeels bestaan uit vergoedingen die verschuldigd zijn aan het fondshuis en eventuele niet-gerealiseerde verliezen op total return swaps ( uitsluitend van toepassing op ETFs op swapbasis). De NAV per aandeel van een ETF kan vervolgens worden berekend door het totale netto vermogen een fonds te delen door het aantal uitstaande aandelen ervan:
NAV = (Totale waarde van de activa – Totale waarde van de passiva) ÷ Aantal aandelen
Wat is de iNAV?
Reguliere beleggingsfondsen berekenen hun NAV één keer per werkdag nadat de meeste beurzen zijn gesloten en gebruiken dit als de koers voor orders die in de loop van de dag worden geplaatst. Nieuwe beleggers zullen fondsenaandelen tegen NAV (verminderd met eventuele transactiekosten) kopen en zij die uit fondsen uitstappen zullen dit ook tegen NAV doen (ook weer verminderd met eventuele kosten/vergoedingen). Deze koers voor aan- en verkopen, die bepaald wordt op basis van de koers op het einde van de dag voor alle activa in de portefeuille, draagt ertoe bij dat aankopen van traditionele fondsen eenvoudig en eerlijk verloopt.
ETFs daarentegen bieden liquiditeit over de hele handelsdag en hun marktprijs is uitgedrukt in een koersdie de hele dag fluctueert. Zo is een regelmatige meting van de NAV van dergelijke fondsen in de loop van de dag noodzakelijk om te zien wat de portefeuille waard is gedurende een handelsdag en om beleggers te helpen zien of ze een eerlijke prijs betalen of krijgen. Deze portefeuillewaarde in de loop van één dag wordt de indicatieve NAV of iNAV genoemd. De iNAV wordt met regelmatige tussenpozen berekend (meestal om de 15 seconden) gedurende de hele duur van een handelsdag, waardoor market makers geholpen worden om de prijzen in de buurt van de portefeuillewaarde te houden. In tegenstelling tot gewone beleggingsfondsen, zullen ETF-beleggers die transacties verrichten tijdens de markturen evenwel hun transacties moeten uitvoeren met een lichte premie of korting op de iNAV van een fonds.
Premies en kortingen
De koersen van ETFs zullen hun NAV over het algemeen niet in een vast patroon volgen. Wanneer de marktprijs van een fonds hoger is dan de NAV ervan, wordt dit “verhandelen tegen een premie” genoemd, wat goed is voor verkopers en slecht voor kopers. Wanneer u 101 euro betaalt voor een fonds waarvan de samenstellende effecten in totaal 100 euro waard zijn, zal dit logischerwijs een nadelig invloed hebben op uw verwachte rendement.
Wanneer de marktprijs lager is dan de NAV, wordt het ETF “verhandeld tegen een korting”, wat gunstig is voor kopers maar nadelig voor verkopers. Wanneer u 99 euro betaalt voor een aandeel van een fonds waarvan de bestanddelen 100 euro waard zijn, kan dit uw verwachte rendement alleen maar ten goede komen.
Gelukkig worden ETFs verhandeld tegen prijzen die zeer nauw grenzen aan de NAV. Zelfs de bovenstaande voorbeelden van een premie of een korting van 1 procent zouden een overdreven situatie zijn voor vrijwel alle ETFs. Elke premie of korting die zich voordoet, vormt namelijk een arbitrage-opportuniteit voor market makers of geautoriseerde participanten. Market makers kunnen vrij ETF-aandelen creëren en terugkopen door een vooraf bepaald mandje van effecten of andere financiële zekerheden om te ruilen voor nieuwe ETF-aandelen en omgekeerd. Ze kunnen op doeltreffende wijze aandelen van een ETF kopen of verkopen tegen de NAV op het einde van de dag.
Wanneer de marktprijs of koers van een ETF een te groot verschil vertoont met de NAV ervan, zullen market makers in actie komen om te profiteren van de relatieve verkeerde prijsstelling tussen de koers van het fonds en de totale prijs van de onderliggende effecten ervan.
Bijvoorbeeld wanneer de effecten waaruit een bepaalde index is samengesteld 100 euro per ETF-aandeel waard zijn en de aandelen van het ETF voor 101 euro van eigenaar wisselen, kan een market maker het effectenmandje leveren aan de ETF-provider in ruil voor nieuwe ETF-aandelen en vervolgens de nieuwe ETF-aandelen verkopen op de open markt. Voor deze inspanning zal de market maker een kleine winst opstrijken (die vermoedelijk minder zal bedragen dan 1 euro per ETF-aandeel, gezien de kosten verbonden aan dit proces ). Aangezien market makers vechten om deze kansen om snel winst tegen een laag risico te maken, doen ze er alles aan om de omvang en persistentie van premies en kortingen voor aandelen van het fonds tot een minimum te beperken.
Voorbeelden van aanhoudende premies en kortingen
Er bestaan gevallen die aantonen dat premies en kortingen kunnen aanhouden (ten minste tijdelijk) voor ETFs. Tijdens de donkerste dagen van totale instorting van de markt in 2008-2009, vertoonden premies voor sommige vastrentende ETFs een zekere hardnekkigheid. Gedurende deze periode werden sommige vastrentende ETFs een bron van liquiditeit voor de houders van onderliggende effecten van deze fondsen, die op nagenoeg geen enkele manier individuele obligaties op de markt konden verkopen.
Op basis van dagelijkse gegevens verzameld door Morningstar werd bijvoorbeeld het iShares Corporate Bond ETF verhandeld met een aanhoudende premie op de NAV (zie onderstaande grafiek) gedurende de periode tussen het faillissement van Lehman Brothers in september 2008 tot het begin van 2009. Tijdens deze periode bedroeg de gemiddelde dagelijkse premie 2,3 procent.
Hoe kunnen beleggers premies en kortingen monitoren en beheren?
Beleggers kunnen weinig doen om de onvermijdelijke premies en kortingen op de NAV die bestaan binnen de ETF-markt te beheren. Gelukkig zorgen de arbitrerende market makers ervoor dat de verschillen klein gehouden worden, waardoor dit geen al te grote zorg zou mogen zijn voor de meeste langetermijnbeleggers.
Toch kan het de moeite lonen even snel te controleren of uw koop- of verkoopprijs in de buurt ligt van de NAV. Hoewel de meeste fondshuizen hun iNAV niet vrij beschikbaar stellen, vormen de bied- en vraagprijzen op de markt, die kunnen worden geraadpleegd via de meeste effectenmakelaars, een goede oplossing. Op regelmatige basis plaatsen market makers en andere beleggers hun bied- en vraagprijzen aan de ene of de andere zijde van hun schatting voor de fair value (reële waarde) van het fonds. Wanneer er maar enkele centen zitten tussen de bied- en vraagprijzen neemt u eenvoudig het midden tussen de twee getallen om een zo goed mogelijke benadering van de NAV op dat ogenblik te krijgen.
Voor degenen die per se willen verhandelen tegen een prijs die zo dicht mogelijk bij de NAV ligt, bestaan er een aantal opties. Zo biedt bijvoorbeeld db x-trackers een faciliteit aan banken en makelaars die klant zijn van Deutsche Bank Global Markets waarmee ze transacties kunnen verrichten tegen de officiële NAV op het einde van de dag voor ETFs die genoteerd staan op de London Stock Exchange. De minimale omvang van de transactie is één aandeel en de vergoedingen lopen uiteen van 0,03 tot 0,30 procent, afhankelijk van het desbetreffende fonds (fondsen die kleinere of minder liquide indices volgen, zullen hogere vergoedingen aanrekenen).
Deze optie zou kostbewuste beleggers uiteindelijk enkele basispunten transactie-uitgaven kunnen besparen. Morningstar verwacht dat dergelijke programma’s in aantal zullen toenemen gezien de toenemende populariteit van ETFs.
Dit artikel maakt deel uit van een serie over de basisbeginselen van beleggen in ETFs. Lees ook:
Wat is een ETF
Een korte inleiding op exchange traded funds.
Wat is het verschil tussen een ETF en een ETP?
Een driedelige serie over ETFs, ETPs, ETNs, ETCs en andere exchange-traded products van wie de naam kan leiden tot exchange-traded verwarring.
Wat is het verschil tussen fysieke en synthetische replicatie bij ETFs?
Een driedelige serie over ETFs, ETPs, ETNs, ETCs en andere exchange-traded products. In deel 2 de belangrijkste structuurkenmerken van ETFs.
De belangrijkste aspecten van ETNs en ETCs
Een driedelige serie over exchange-traded products van wie de naam kan leiden tot exchange-traded verwarring. In deel 3 de belangrijkste aspecten van exchange-traded notes, commodities en currencies.
ETFs: de kneepjes van het vak
Door de lage kostenratio's zijn ETFs duidelijk interessant voor een 'goedkope', langetermijnkernportefeuille, maar hoe zit het met de transactiekosten?
De kosten van beleggen in ETFs
Total expense ratio is slechts één van de vele kosten van een ETF.
