De markt voor beursverhandelde producten of in het Engels exchange-traded products (ETPs) wordt er met steeds meer producten en aanbieders almaar drukker op. Door de enorme groei van de sector en de toenemende complexiteit weten veel beleggers zich geen raad meer. Morningstar geeft de drie belangrijkste criteria voor de vergelijking van ETPs: kennis van de index, inzicht in de structuur van het ETP en beoordeling van de totale kosten (total cost of ownership). Dit is absoluut geen volledige lijst. Bij de beoordeling van ETPs komen tal van factoren kijken, maar het is wel een goed uitgangspunt.
Kennis van de index
Ten eerste moeten beleggers beoordelen welke index het meest geschikt is voor hun beleggingsdoelstelling. Elke index is anders. Om verrassingen te voorkomen, moeten beleggers dus inzicht hebben in de werking van de gevolgde index.
Het risico van een buitensporige concentratie in afzonderlijke aandelen of specifieke sectoren trekt al gauw de aandacht. Een aantal indexaanbieders beperkt de wegingen van afzonderlijke componenten en op breder sectorniveau om een dergelijke concentratie te vermijden. Zo is oliegigant Petrobras bijvoorbeeld goed voor bijna 20 procent van de waarde van de MSCI Brazil Index. De ramp met BP in 2010 is een topvoorbeeld van de potentiële gevaren van een dergelijk concentratierisico.
Het is ook belangrijk om de wegingsmethodiek van de index te begrijpen. De meeste indices zijn samengesteld met een weging op basis van marktkapitalisatie. Dit kan voor problemen zorgen in het geval van zeepbellen (bijvoorbeeld de technologiebubbel aan het eind van de jaren 90) omdat het tot een excessieve concentratie in overgewaardeerde aandelen kan leiden. Het gebruik van deze methodiek voor vastrentende indices kan vergelijkbare risico’s opleveren. De debiteuren met de hoogste schulden zullen namelijk de grootste weging hebben in voor marktkapitalisatie gewogen indices. Een geconcentreerde blootstelling aan de grootste staats- en bedrijfsdebiteuren draagt het duidelijke risico van emittenten die zoveel schulden opbouwen dat zij niet meer aan hun verplichtingen kunnen voldoen.
Structuur van het ETP
Naast inzicht in de indexsamenstelling is het ook belangrijk om te weten welke verschillende structuren aanbieders gebruiken om het resultaat van de referentie-index op te leveren.
Voor beursverhandelde fondsen, of in het Engels exchange-traded funds (ETFs), kan fysieke replicatie worden bereikt via volledige replicatie of door een geoptimaliseerde steekproef ('sampling'). De geoptimaliseerde steekproef is gebruikelijker voor indices met een groot aantal componenten of met minder liquide componenten. In dat geval koopt de aanbieder alleen een mandje van geselecteerde aandelen die dezelfde risico-rendementskenmerken hebben als de onderliggende index. Dit model werkt prima in normale marktomstandigheden. In een ongunstig marktklimaat zijn de historische statistische kenmerken echter niet meer relevant en kan het werken met een steekproef leiden tot een hoger dan verwachte tracking error. Daarnaast maken sommige ETFs met fysieke replicatie gebruik van effectenuitlening om extra inkomsten te genereren. Dit stelt beleggers bloot aan tegenpartijrisico’s. Het met de uitlening van effecten verbonden risiconiveau is echter afhankelijk van het niveau van effectenuitlening van het fonds.
Aanbieders van ETFs met synthetische replicatie leveren het resultaat van de benchmarks van hun fondsen via een swapovereenkomst met één of meer tegenpartijen. De aanbieder spreekt af om het rendement van een vooraf vastgesteld mandje van effecten te betalen aan de swapleverancier, in ruil voor het indexrendement. Synthetische replicatie reduceert gewoonlijk de kosten en tracking error, maar verhoogt het tegenpartijrisico. Voor moeilijk toegankelijke markten hebben swapstructuren bewezen een betere tracking te beheersen dan fondsen met fysieke replicatie. Beleggers die belangstelling hebben voor een diepgaandere analyse van de verschillende structuren kunnen hier een artikel lezen dat eerder over dit onderwerp werd gepubliceerd.
Kosten
Tot slot moeten beleggers de totale kosten (total cost of ownership) van een ETP beoordelen, die aanzienlijk hoger kunnen liggen dan de algemene kostenratio.
De totale-kostenratio, of in het Engels total expense ratio (TER), die het deel weergeeft dat van de intrinsieke waarde (net asset value of NAV) van het fonds wordt afgetrokken om de beheerder te vergoeden, is de meest expliciete eigendomskosten bij een ETP. Beleggers moeten echter ook rekening houden met de handelskosten die aan de TER worden toegevoegd. Tot deze kosten behoren de makelaarsprovisies en de bied-laatspreads. Premies en kortingen ten opzichte van de NAV vormen een andere belangrijk element.
Het trackingverschil vormt een impliciete eigendomskost bij een ETP en vertegenwoordigt het verschil tussen het rendement van het ETP en dat van zijn benchmark. Het grootste deel van dit verschil kan aan de TER worden toegeschreven. Het is ook belangrijk om een onderscheid te maken tussen het trackingverschil en de tracking error, die de volatiliteit op korte termijn meet van het rendement van een ETP ten opzichte van zijn benchmark.
Zoals eerder gezegd, is één van de mogelijke bronnen van de tracking error de replicatiemethode als gevolg van het indexverloop. De samenstelling van de index kan veranderen als gevolg van fusies, faillissementen of overnames en de portefeuille van een fonds met fysieke replicatie moet dan ook aangepast worden.
Bovendien kan de timing van dividenduitkeringen een impact hebben op het trackingverschil. Voor ETFs met fysieke replicatie wordt contant dividend uit de onderliggende aandelen door het fonds op een inkomstenrekening geplaatst tot het aan de fondsaandeelhouders wordt uitgekeerd. Deze behandeling van het dividend kan de rendementen afremmen in stijgende markten, omdat de dividenden niet onmiddellijk worden herbelegd in het fonds. In de praktijk werkt dit twee kanten uit. Het kan ook leiden tot betere resultaten wanneer de benchmark tussentijds daalt.
Een meer gedetailleerde analyse over de totale kosten van het eigendom van een ETP kunt u hier nalezen.
Morningstar hoopt dat deze beknopte gids een nuttige inleiding is voor beleggers die verschillende ETPs met elkaar willen vergelijken. Bezoek ook Morningstar's ETF Center met artikelen over ontwikkelingen op de ETF-markt en ETF-strategieën. De ETF Bibliotheek staat vol artikelen over beleggen in en met ETFs.
